Các lệnh trong chứng khoán: hướng dẫn sử dụng cho người mới

Trong thế giới đầu tư chứng khoán, việc nắm vững các lệnh trong chứng khoán là kỹ năng cơ bản mà mọi nhà đầu tư cần phải có. Từ nhà đầu tư mới bắt đầu đến những người có kinh nghiệm, việc hiểu rõ và sử dụng đúng các loại lệnh trong chứng khoán sẽ giúp tối ưu hóa lợi nhuận và quản lý rủi ro hiệu quả. Bài viết dưới đây từ OPES sẽ cung cấp hướng dẫn toàn diện về các lệnh cơ bản trong chứng khoán và các lệnh nâng cao trong chứng khoán phổ biến trên thị trường Việt Nam.

1. Các lệnh trong chứng khoán là gì?

Các lệnh trong chứng khoán là những chỉ thị cụ thể mà nhà đầu tư gửi đến công ty chứng khoán hoặc sàn giao dịch để thực hiện việc mua hoặc bán chứng khoán theo điều kiện đã định sẵn. Mỗi loại lệnh trong chứng khoán có cơ chế hoạt động và mục đích sử dụng khác nhau, phù hợp với từng chiến lược đầu tư cụ thể.

Tìm hiểu về khái niệm các lệnh trong chứng khoán

2. Tổng hợp 7 lệnh trong chứng khoán phổ biến

Để hiểu rõ về cách đặt lệnh chứng khoán hiệu quả, nhà đầu tư cần nắm vững từng loại lệnh cụ thể. Dưới đây là những loại lệnh trong chứng khoán phổ biến nhất trên thị trường Việt Nam, áp dụng cho cả các lệnh trong chứng khoán VNDirect, các lệnh trong chứng khoán SSI và các công ty chứng khoán khác.

2.1. Lệnh ATO (At The Opening)

Lệnh ATO là gì? Lệnh ATO trong chứng khoán là lệnh cho phép nhà đầu tư mua hoặc bán chứng khoán ngay tại giá mở cửa mà hệ thống xác định. Đây là một trong những các lệnh cơ bản trong chứng khoán được ưa chuộng nhất.

Đặc điểm nổi bật của lệnh ATO:

• Được ưu tiên khớp lệnh cao hơn so với lệnh giới hạn trong phiên mở cửa.

• Tự động hủy nếu không thể thực hiện sau khi giá mở cửa được xác định.

• Áp dụng trên cả sàn HSX và HNX.

Lệnh này phù hợp khi nhà đầu tư muốn đảm bảo việc mua/bán được thực hiện ngay khi thị trường mở cửa, bất kể giá mở cửa là bao nhiêu. Đặc biệt hữu ích trong những phiên có tin tức quan trọng ảnh hưởng đến giá cổ phiếu.

Ví dụ thực tế: Nhà đầu tư dự đoán cổ phiếu XYZ sẽ tăng mạnh trong phiên giao dịch do công bố báo cáo tài chính tích cực. Thay vì đặt lệnh giới hạn có thể không khớp được, họ đặt lệnh ATO mua 500 cổ phiếu để đảm bảo có được cổ phiếu ngay khi thị trường mở cửa.

2.2. Lệnh ATC (At The Close)

Lệnh ATC là gì? Lệnh ATC cho phép nhà đầu tư mua hoặc bán chứng khoán tại giá đóng cửa, chỉ được sử dụng trong phiên khớp lệnh định kỳ đóng cửa từ 14h30 đến 14h45.

Đặc điểm của lệnh ATC:

• Được ưu tiên hơn lệnh giới hạn trong phiên đóng cửa.

• Chỉ có hiệu lực trong khoảng thời gian xác định giá đóng cửa.

• Tự động hủy nếu không thể thực hiện sau phiên đóng cửa.

Lệnh ATC đảm bảo thực hiện giao dịch tại giá đóng cửa, phù hợp cho việc tái cân bằng danh mục cuối ngày. Tuy nhiên, lệnh này không kiểm soát được giá cụ thể, có thể gặp biến động bất ngờ trong phiên đóng cửa.

Ví dụ ứng dụng: Quỹ đầu tư cần mua 1,000 cổ phiếu ABC để hoàn thành việc tái cân bằng danh mục theo giá đóng cửa. Họ đặt lệnh ATC để đảm bảo giao dịch được thực hiện đúng giá tham chiếu cuối ngày.

2.3. Lệnh thị trường MP (chỉ có trên sàn HSX)

Lệnh MP là gì? Lệnh MP (Market Price) là lệnh thị trường cho phép mua hoặc bán chứng khoán tại mức giá tốt nhất hiện có trên thị trường ngay lập tức, chỉ áp dụng trên sàn HSX.

Đặc điểm của lệnh MP:

• Ưu tiên tốc độ thực hiện tức thì.

• Không đảm bảo mức giá cụ thể.

• Khớp lệnh theo nguyên tắc "giá tốt nhất" có sẵn.

Khi đặt lệnh MP mua 1,000 cổ phiếu, hệ thống sẽ khớp lệnh với các lệnh bán có giá thấp nhất trước, sau đó đến các mức giá cao hơn cho đến khi đủ số lượng yêu cầu.

Lưu ý quan trọng:

• Phù hợp với giao dịch khối lượng nhỏ đến trung bình.

• Cần cẩn trọng trong thị trường có thanh khoản thấp.

• Có thể gây ra trượt giá đáng kể với các lệnh khối lượng lớn.

2.4. Lệnh MAK, MOK, MTL (chỉ có trên sàn HNX)

Sàn HNX cung cấp ba loại lệnh thị trường đặc biệt, mỗi loại phục vụ cho những nhu cầu giao dịch khác nhau:

Lệnh MTL (Market To Limit):

• Khớp một phần hoặc toàn bộ tại giá thị trường.

• Phần chưa khớp chuyển thành lệnh giới hạn tại giá vừa khớp.

• Phù hợp khi muốn đảm bảo ít nhất một phần giao dịch được thực hiện.

Lệnh MOK (Market Or Kill):

• Phải khớp toàn bộ khối lượng, nếu không lệnh bị hủy.

• Áp dụng khi nhà đầu tư cần giao dịch chính xác số lượng yêu cầu.

• Thường dùng cho các chiến lược arbitrage.

Lệnh MAK (Market And Kill):

• Khớp phần có thể khớp được, phần còn lại tự động hủy.

• Kết hợp ưu điểm của tốc độ và linh hoạt.

• Phù hợp cho giao dịch trong điều kiện thanh khoản hạn chế.

2.5. Lệnh giới hạn LO (Limit Order)

Lệnh LO là gì? Lệnh giới hạn LO là một trong những các lệnh cơ bản trong chứng khoán quan trọng nhất, cho phép nhà đầu tư đặt mức giá cố định để mua hoặc bán chứng khoán.

Cơ chế hoạt động:

• Lệnh mua LO: Chỉ khớp khi giá bán bằng hoặc thấp hơn giá đặt.

• Lệnh bán LO: Chỉ khớp khi giá mua bằng hoặc cao hơn giá đặt.

• Có hiệu lực đến cuối phiên giao dịch hoặc khi bị hủy.

Ưu điểm nổi bật:

• Kiểm soát hoàn toàn mức giá giao dịch.

• Hạn chế rủi ro trượt giá.

• Phù hợp với chiến lược đầu tư dài hạn.

Nhược điểm cần lưu ý:

• Không đảm bảo lệnh được thực hiện.

• Có thể bỏ lỡ cơ hội khi thị trường biến động nhanh.

• Cần theo dõi và điều chỉnh thường xuyên.

Ví dụ chi tiết: Cổ phiếu DEF đang giao dịch ở 25,000 đồng. Nhà đầu tư muốn mua ở mức 24,500 đồng, họ đặt lệnh LO mua với giá này. Lệnh chỉ khớp khi có người bán ở mức 24,500 đồng hoặc thấp hơn.

2.6. Lệnh điều kiện (lệnh chờ)

Các lệnh điều kiện trong chứng khoán là những công cụ giao dịch tiên tiến, cho phép nhà đầu tư thiết lập các kịch bản giao dịch tự động dựa trên những điều kiện được định sẵn.

Các loại lệnh điều kiện phổ biến:

Lệnh dừng (Stop Loss):

• Lệnh dừng trong chứng khoán giúp cắt lỗ hoặc chốt lời tự động.

• Kích hoạt khi giá chạm mức dừng đã thiết lập.

• Hiệu lực tối đa 30 ngày.

Lệnh điều kiện thời gian (TCO):

• Cho phép đặt lệnh trước từ 1 - 30 ngày.

• Kích hoạt theo điều kiện thời gian hoặc giá.

• Linh hoạt trong việc lựa chọn cơ chế khớp lệnh.

Lệnh xu hướng (Trailing Stop):

• Tự động điều chỉnh mức dừng theo hướng có lợi.

• Bảo vệ lợi nhuận trong xu hướng tăng.

• Thiết lập theo giá trị tuyệt đối hoặc tỷ lệ phần trăm.

Ứng dụng trong quản lý rủi ro: Lệnh điều kiện đặc biệt hữu ích cho nhà đầu tư không thể theo dõi thị trường liên tục, giúp tự động hóa việc bảo vệ danh mục đầu tư theo chiến lược đã định sẵn.

2.7. Lệnh khớp lệnh sau giờ PLO trên sàn HNX

Lệnh PLO là gì? Lệnh PLO (Post Limit Order) là loại lệnh đặc biệt chỉ có trên sàn HNX, cho phép giao dịch sau giờ chính thức tại giá đóng cửa.

Đặc điểm của lệnh PLO:

• Chỉ được nhập từ 14h45 đến 15h00.

• Giao dịch tại giá đóng cửa của phiên.

• Không thể sửa đổi hoặc hủy sau khi nhập.

• Tự động hủy nếu không khớp hết.

Phạm vi áp dụng: Lệnh PLO phục vụ cho những nhà đầu tư cần giao dịch sau giờ chính thức, đặc biệt hữu ích cho các quỹ đầu tư và nhà đầu tư tổ chức trong việc điều chỉnh danh mục.

Lưu ý khi sử dụng:

• Cần đảm bảo có giá đóng cửa hợp lệ trong phiên.

• Thanh khoản thường hạn chế trong phiên sau giờ.

• Phù hợp cho giao dịch có tính chất kỹ thuật.

Chứng khoán hiện có 7 lệnh cơ bản và phổ biến

3. So sánh các lệnh trong chứng khoán: Ưu, nhược điểm & ứng dụng

Để so sánh các lệnh chứng khoán một cách toàn diện, chúng ta cần xem xét các yếu tố về tốc độ thực hiện, kiểm soát giá cả, và mức độ rủi ro của từng loại lệnh. Cụ thể:

Phân tích chi tiết về rủi ro và lợi ích:

• Lệnh thị trường mang lại tốc độ tuyệt đối nhưng đi kèm với rủi ro về giá cao. Đây là lựa chọn phù hợp khi nhà đầu tư ưu tiên việc hoàn thành giao dịch hơn là tối ưu giá cả.

• Lệnh giới hạn cung cấp sự kiểm soát tối đa về giá cả nhưng có thể khiến nhà đầu tư bỏ lỡ các cơ hội tốt. Loại lệnh này đặc biệt hiệu quả trong thị trường ít biến động.

• Lệnh điều kiện là công cụ mạnh mẽ cho việc quản lý rủi ro tự động, nhưng đòi hỏi nhà đầu tư phải có kiến thức sâu về thiết lập các điều kiện hợp lý.

4. Quy trình đặt lệnh chứng khoán trên sàn Việt Nam

Việc hiểu rõ cách đặt lệnh chứng khoán là kỹ năng thiết yếu cho mọi nhà đầu tư. Quy trình đặt lệnh hiện đại đã được tối ưu hóa để đảm bảo tính bảo mật và thuận tiện.

Hướng dẫn từng bước đặt lệnh:

Bước 1: Truy cập nền tảng giao dịch

• Đăng nhập vào ứng dụng hoặc website của công ty chứng khoán.

• Xác thực bảo mật theo quy trình đã đăng ký.

Bước 2: Kiểm tra thông tin tài khoản

• Xem số dư tiền mặt và sức mua hiện tại.

• Kiểm tra danh mục cổ phiếu đang nắm giữ.

• Xác nhận các lệnh đang chờ khớp.

Bước 3: Lựa chọn loại lệnh phù hợp

• Đánh giá tình hình thị trường hiện tại.

• Xác định mục tiêu giao dịch cụ thể.

• Chọn loại lệnh phù hợp với chiến lược.

Bước 4: Nhập thông tin giao dịch

• Mã cổ phiếu cần giao dịch.

• Số lượng cổ phiếu mong muốn.

• Loại lệnh và mức giá (nếu có).

• Thời gian hiệu lực của lệnh.

Bước 5: Xác nhận và theo dõi

• Kiểm tra kỹ thông tin trước khi xác nhận.

• Theo dõi trạng thái khớp lệnh.

• Sẵn sàng điều chỉnh nếu cần thiết.

Lưu ý về thời gian hiệu lực:

• Lệnh trong phiên có hiệu lực đến cuối ngày giao dịch.

• Các lệnh điều kiện trong chứng khoán có thể có hiệu lực tới 30 ngày.

• Một số lệnh đặc biệt tự động hủy sau khoảng thời gian nhất định.

Đặt các lệnh trong chứng khoán phải theo quy trình cụ thể

5. Kinh nghiệm chọn và sử dụng lệnh chứng khoán hiệu quả

Việc sử dụng hiệu quả các lệnh trong chứng khoán đòi hỏi nhà đầu tư phải có kinh nghiệm và hiểu biết sâu về thị trường. Dưới đây là những kinh nghiệm quý báu từ các chuyên gia.

Lựa chọn lệnh theo chiến lược đầu tư:

• Đầu tư dài hạn: Ưu tiên sử dụng lệnh giới hạn để kiểm soát giá mua vào. Kết hợp với lệnh dừng lỗ để bảo vệ vốn trong các tình huống bất lợi.

• Giao dịch ngắn hạn: Sử dụng lệnh thị trường khi cần nhanh chóng bắt được xu hướng. Áp dụng lệnh trailing stop để tối đa hóa lợi nhuận.

• Đầu tư theo giá trị: Tận dụng lệnh giới hạn để mua vào ở mức giá mục tiêu. Sử dụng lệnh điều kiện để tự động hóa việc bán khi đạt giá trị hợp lý.

Các lỗi thường gặp cần tránh:

• Lỗi về giá đặt lệnh: Đặt giá quá xa thị trường khiến lệnh không khớp, hoặc đặt giá quá gần gây ra giao dịch không mong muốn.

• Lỗi về thời gian: Không hiểu rõ thời gian hiệu lực của từng loại lệnh, dẫn đến việc lệnh bị hủy bất ngờ.

• Lỗi về quản lý rủi ro: Không thiết lập lệnh dừng lỗ hoặc thiết lập mức dừng không hợp lý.

• Bí quyết tối ưu hóa giao dịch:

• Kết hợp nhiều loại lệnh: Sử dụng đồng thời lệnh mua và lệnh bán có điều kiện để tạo ra chiến lược giao dịch hoàn chỉnh.

• Theo dõi thứ tự ưu tiên các lệnh trong chứng khoán: Hiểu rõ cách các lệnh được xử lý để đặt lệnh hiệu quả hơn.

• Thích ứng với điều kiện thị trường: Điều chỉnh loại lệnh sử dụng tùy theo mức độ biến động và thanh khoản của thị trường.

6. Các lưu ý khi sử dụng các lệnh chứng khoán

Khi áp dụng các lệnh trong chứng khoán vào thực tế giao dịch, nhà đầu tư cần chú ý những điểm quan trọng sau để đảm bảo hiệu quả và an toàn.

Lưu ý về lựa chọn loại lệnh:

• Đánh giá đúng tình hình thị trường trước khi chọn loại lệnh.

• Hiểu rõ cơ chế hoạt động của từng loại lệnh trên các sàn khác nhau.

• Cân nhắc mức độ thanh khoản của cổ phiếu cần giao dịch.

Quản lý giá và thời gian:

• Thiết lập mức giá hợp lý dựa trên phân tích kỹ thuật và cơ bản.

• Chú ý đến các khung thời gian có biến động cao như mở cửa và đóng cửa.

• Theo dõi lịch sự kiện quan trọng có thể ảnh hưởng đến giá cổ phiếu.

Kiểm soát cảm xúc và kỷ luật:

• Tuân thủ nghiêm ngặt kế hoạch giao dịch đã đề ra.

• Tránh thay đổi lệnh một cách bốc đồng do tâm lý thị trường.

• Duy trì sự bình tĩnh trong các tình huống thị trường bất lợi.

Quản lý rủi ro toàn diện:

• Sử dụng lệnh dừng lỗ như một biện pháp bảo vệ bắt buộc.

• Đa dạng hóa các loại lệnh trong danh mục đầu tư.

• Thường xuyên đánh giá và điều chỉnh chiến lược sử dụng lệnh.

>>> Xem thêm: Các loại phí giao dịch chứng khoán| Biểu phí của 11 công ty lớn

7. Câu hỏi thường gặp về các lệnh trong chứng khoán

Tổng hợp các câu hỏi liên quan các lệnh trong chứng khoán từ OPES ngay dưới đây:

Tôi có thể sử dụng cùng lúc nhiều loại lệnh cho một mã cổ phiếu không?

Hoàn toàn có thể. Nhà đầu tư có thể đặt đồng thời nhiều loại lệnh trong chứng khoán khác nhau cho cùng một mã cổ phiếu, miễn là không vượt quá số dư và sức mua hiện có. Ví dụ, bạn có thể đặt lệnh LO mua và đồng thời thiết lập lệnh dừng lỗ cho các cổ phiếu đang nắm giữ.

Lệnh điều kiện có thể được hủy hay sửa đổi không?

Hầu hết các lệnh điều kiện trong chứng khoán đều có thể được hủy hoặc sửa đổi trước khi được kích hoạt. Tuy nhiên, một khi lệnh đã được kích hoạt và chuyển thành lệnh thực thi, việc hủy sẽ tuân theo quy định của từng loại lệnh cụ thể.

Tại sao lệnh giới hạn của tôi không được khớp dù giá đã chạm mức đặt lệnh?

Nguyên nhân có thể do thứ tự ưu tiên các lệnh trong chứng khoán. Lệnh được ưu tiên theo nguyên tắc giá trước, thời gian sau. Nếu có nhiều lệnh cùng mức giá, lệnh nào đặt trước sẽ được khớp trước.

Các lệnh trong chứng khoán phái sinh có khác gì so với chứng khoán thường?

Các lệnh trong chứng khoán phái sinh có một số điểm khác biệt về cơ chế margin, thời gian thanh toán và các loại lệnh đặc biệt như lệnh stop limit. Các loại lệnh trong chứng khoán phái sinh thường phức tạp hơn và đòi hỏi kiến thức chuyên sâu hơn.

Có nên sử dụng lệnh thị trường trong thời điểm thị trường biến động mạnh?

Trong thời điểm biến động mạnh, lệnh thị trường có thể gây ra trượt giá đáng kể. Nên cân nhắc sử dụng lệnh giới hạn hoặc lệnh điều kiện để kiểm soát rủi ro tốt hơn.

Lưu ý: Nội dung bài viết chỉ mang tính chất tham khảo và cung cấp thông tin chung, không phải lời khuyên đầu tư. Các thông tin được chia sẻ có thể đã thay đổi theo thời gian và không đảm bảo tính chính xác tuyệt đối. OPES khuyến nghị người đọc chủ động tìm hiểu thêm và tham khảo ý kiến từ các chuyên gia trước khi đưa ra quyết định đầu tư.

Các bài viết liên quan:

• Danh sách các mã chứng khoán theo các ngành tại Việt Nam

• Hướng dẫn công thức lãi kép theo ngày, tháng, năm chính xác

Việc nắm vững các lệnh trong chứng khoán là nền tảng quan trọng cho thành công trong đầu tư. Mỗi loại lệnh đều có những ưu điểm và hạn chế riêng, phù hợp với từng tình huống và chiến lược cụ thể. Hy vọng với các thông tin trên từ OPES, bạn đã hiểu rõ hơn về các lệnh trong chứng khoán này để đảm bảo kế hoạch đầu tư dài hạn. Ra đời từ năm 2018, OPES mang trong mình DNA công nghệ cùng sức mạnh từ hệ sinh thái số thuộc VPBank, đang từng bước khẳng định vị thế nhà bảo hiểm số hàng đầu tại Việt Nam. Với sự thấu hiểu thị trường & khách hàng, OPES sở hữu danh mục sản phẩm bảo hiểm phi nhân thọ đa dạng: Sống vui khỏe, Ở an nhiên, Lái chu toàn và nhiều sản phẩm thêm TRẢI NGHIỆM MỚI cho cuộc sống tối ưu.