Chỉ số PMI là gì? Cách tính và vai trò của PMI đối với nền kinh tế

Chỉ số pmi là gì? Đây là một trong những thước đo kinh tế quan trọng nhất được các chuyên gia tài chính, nhà đầu tư và doanh nghiệp theo dõi chặt chẽ để đánh giá tình hình hoạt động sản xuất và dịch vụ. Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ khái niệm, phương pháp tính toán, phân loại và vai trò của PMI trong việc đánh giá sức khỏe nền kinh tế.

1. Chỉ số PMI là gì?

PMI (Purchasing Managers' Index) hay còn được gọi là Chỉ số Quản lý Thu mua, là một công cụ đo lường kinh tế quan trọng được sử dụng để đánh giá mức độ hoạt động của các ngành sản xuất và dịch vụ trong một nền kinh tế. Chỉ số này được xây dựng dựa trên việc thu thập ý kiến của các nhà quản lý mua hàng tại các doanh nghiệp về tình hình hoạt động kinh doanh hiện tại so với giai đoạn trước đó.

Giá trị của PMI dao động trong khoảng từ 0 đến 100, trong đó mốc 50 được coi là ranh giới phân chia quan trọng. Khi PMI vượt qua con số 50, điều này cho thấy ngành sản xuất hoặc dịch vụ đang trong xu hướng mở rộng và phát triển. Ngược lại, khi PMI dưới 50, nó báo hiệu sự co hẹp của hoạt động kinh tế. Mức độ xa cách so với mốc 50 càng lớn thì tốc độ biến đổi càng mạnh mẽ.

Chỉ số này được công bố hàng tháng và được coi là một trong những chỉ báo sớm nhất về tình hình kinh tế, thường được phát hành trước các chỉ số khác như GDP hay CPI. Điều này giúp các nhà hoạch định chính sách, doanh nghiệp và nhà đầu tư có cái nhìn kịp thời về xu hướng phát triển của nền kinh tế.

1.1. Khái niệm và lịch sử phát triển chỉ số PMI

PMI có nguồn gốc từ năm 1948, được phát triển bởi Viện Quản lý Cung ứng Mỹ (Institute for Supply Management - ISM). Ban đầu, chỉ số này chỉ được áp dụng tại Hoa Kỳ để đo lường hoạt động sản xuất. Tuy nhiên, do tính hiệu quả và độ chính xác cao trong việc phản ánh tình hình kinh tế, PMI đã được mở rộng ra toàn cầu.

Hiện nay, PMI được công bố hàng tháng trên khắp thế giới bởi hai tổ chức chính là ISM (tại Mỹ) và S&P Global (tại các quốc gia khác). Việc tính toán PMI dựa trên kết quả khảo sát từ hơn 400 doanh nghiệp thuộc các ngành nghề khác nhau, đảm bảo tính đại diện và độ tin cậy của chỉ số.

Sự phát triển của PMI đã góp phần quan trọng trong việc hiện đại hóa hệ thống theo dõi và đánh giá kinh tế vĩ mô. Nhiều quốc gia đã áp dụng phương pháp này để xây dựng hệ thống chỉ báo kinh tế riêng, phù hợp với đặc điểm và cơ cấu kinh tế của từng nước.

PMI (Purchasing Managers’ Index) là chỉ số đo lường sức khỏe ngành sản xuất và dịch vụ

1.2. Đối tượng khảo sát và phạm vi áp dụng

Đối tượng khảo sát của PMI là các nhà quản lý mua hàng tại các doanh nghiệp sản xuất và dịch vụ. Những người này được coi là có cái nhìn toàn diện nhất về tình hình hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp, từ việc đặt hàng nguyên liệu, quản lý sản xuất đến giao hàng cho khách hàng.

Phạm vi khảo sát bao gồm các doanh nghiệp thuộc nhiều ngành nghề khác nhau, từ sản xuất công nghiệp, chế biến thực phẩm, dệt may, điện tử đến các ngành dịch vụ như bán lẻ, vận tải, tài chính và viễn thông. Việc đa dạng hóa mẫu khảo sát giúp đảm bảo PMI phản ánh chính xác tình hình chung của toàn bộ nền kinh tế.

Trong quá trình khảo sát, các nhà quản lý sẽ được hỏi về sự thay đổi của năm yếu tố chính so với tháng trước đó: đơn hàng mới, sản lượng, việc làm, thời gian giao hàng và tình trạng hàng tồn kho. Các câu trả lời sẽ được phân loại thành ba nhóm: tăng, không đổi và giảm.

>>> Xem thêm: Chỉ số pmi là gì? Cách tính và vai trò của PMI đối với nền kinh tế

2. Phân loại chỉ số PMI

PMI được chia thành hai loại chính để phản ánh đầy đủ tình hình hoạt động của nền kinh tế. Mỗi loại có những đặc điểm và thành phần cấu thành riêng biệt, phục vụ cho việc đánh giá các khía cạnh khác nhau của hoạt động kinh tế.

2.1. Thành phần cấu thành PMI sản xuất

PMI sản xuất (Manufacturing PMI) là chỉ số đo lường hoạt động của ngành sản xuất công nghiệp. Chỉ số này được tính toán dựa trên năm thành phần chính với trọng số khác nhau để phản ánh chính xác tình hình sản xuất.

Đơn hàng mới chiếm tỷ trọng lớn nhất với ba mười phần trăm, phản ánh nhu cầu thị trường đối với sản phẩm của doanh nghiệp. Thành phần này được coi là chỉ báo quan trọng nhất về xu hướng phát triển trong tương lai của ngành sản xuất.

Sản xuất chiếm hai mươi lăm phần trăm, đo lường mức độ hoạt động sản xuất thực tế của các doanh nghiệp. Việc làm chiếm hai mười phần trăm, phản ánh tình hình tuyển dụng và sa thải lao động trong ngành sản xuất. Giao hàng từ nhà cung cấp chiếm mười lăm phần trăm, đánh giá tình hình cung ứng nguyên vật liệu và linh kiện. Cuối cùng, hàng tồn kho chiếm mười phần trăm, phản ánh khả năng quản lý và dự trữ hàng hóa của doanh nghiệp.

2.2. Thành phần cấu thành PMI dịch vụ

PMI dịch vụ (Services PMI hay Non-manufacturing PMI) đo lường hoạt động của các ngành dịch vụ như bán lẻ, vận tải, tài chính, bảo hiểm, viễn thông và du lịch. Đây là chỉ số quan trọng để đánh giá sức khỏe của khu vực dịch vụ, thường chiếm tỷ trọng lớn trong GDP của các nền kinh tế phát triển.

PMI dịch vụ bao gồm bốn thành phần chính là hoạt động kinh doanh, đơn hàng mới, việc làm và thời gian giao hàng từ nhà cung cấp. Tất cả các chỉ số này đều được điều chỉnh theo mùa vụ để loại bỏ những biến động theo chu kỳ tự nhiên.

Hoạt động kinh doanh trong PMI dịch vụ tương đương với thành phần sản xuất trong PMI sản xuất, đo lường mức độ hoạt động thực tế của các doanh nghiệp dịch vụ. Đơn hàng mới phản ánh nhu cầu của khách hàng đối với các dịch vụ. Việc làm cho thấy xu hướng tuyển dụng trong khu vực dịch vụ, trong khi thời gian giao hàng phản ánh hiệu quả của chuỗi cung ứng dịch vụ.

3. Cách tính chỉ số PMI

Việc tính toán PMI được thực hiện theo một phương pháp chuẩn hóa, đảm bảo tính chính xác và khả năng so sánh giữa các thời kỳ và các quốc gia khác nhau. Quá trình này bao gồm nhiều bước từ thu thập dữ liệu đến tính toán chỉ số cuối cùng.

Công thức tính PMI dựa trên tỷ lệ phần trăm các câu trả lời từ cuộc khảo sát. Cụ thể:

• PMI = (Sản lượng + Đơn hàng mới + Giá cả đầu vào + Thời gian giao hàng + Tuyển dụng) / 5

• PMI > 50: ngành sản xuất mở rộng.

• PMI < 50: ngành sản xuất thu hẹp.

• PMI = 50: ngành giữ mức ổn định, không thay đổi.

Chỉ số PMI là công cụ quan trọng, được các nhà kinh tế, nhà đầu tư và doanh nghiệp sử dụng để phân tích xu hướng kinh tế và hỗ trợ ra quyết định chiến lược.

Chỉ số được tính dựa trên khảo sát các nhà quản lý mua hàng

3.1. Cách đọc và ý nghĩa các ngưỡng PMI

Việc hiểu cách đọc và diễn giải PMI là rất quan trọng để áp dụng chỉ số này trong phân tích kinh tế và đưa ra quyết định. Mốc năm mươi là ngưỡng phân chia quan trọng nhất trong hệ thống PMI.

Khi PMI lớn hơn năm mươi, điều này cho thấy nền kinh tế đang trong xu hướng mở rộng. Mức độ cao hơn năm mươi càng nhiều thì tốc độ tăng trưởng càng mạnh. PMI từ năm mươi đến năm mươi lăm thường được coi là tăng trưởng vừa phải, từ năm mươi lăm đến sáu mươi là tăng trưởng mạnh, và trên sáu mươi là tăng trưởng rất mạnh.

Ngược lại, khi PMI nhỏ hơn năm mươi, nền kinh tế đang trong xu hướng thu hẹp. PMI từ bốn mươi lăm đến năm mươi thường báo hiệu suy giảm nhẹ, từ bốn mươi đến bốn mươi lăm là suy giảm mạnh, và dưới bốn mươi là suy giảm nghiêm trọng. PMI bằng đúng năm mươi cho thấy hoạt động kinh tế không có sự thay đổi so với tháng trước.

3.2. Ví dụ minh họa cách tính PMI

Ví dụ 1:

• P1 = 40% (40% câu trả lời cho thấy có sự cải tiến).

• P2 = 30% (30% câu trả lời cho thấy không có thay đổi).

• P3 = 30% (30% câu trả lời cho thấy sự suy giảm).

Tính toán:

PMI=(40×1)+(30×0.5)+(30×0)=40+15+0 = 55

=> Chỉ số PMI là 55, cao hơn 50, phản ánh sự mở rộng nhẹ trong hoạt động so với tháng trước.

Ví dụ 2:

• P1 = 25% (25% câu trả lời cho thấy có sự cải tiến).

• P2 = 25% (25% câu trả lời cho thấy không có thay đổi).

• P3 = 50% (50% câu trả lời cho thấy sự suy giảm).

Tính toán:

PMI=(25×1)+(25×0.5)+(50×0) = 37.5

=> Chỉ số PMI là 37.5, thấp hơn 50, cho thấy sự co lại trong hoạt động sản xuất hoặc kinh doanh so với tháng trước.

4. Vai trò của chỉ số PMI đối với nền kinh tế

PMI đóng vai trò là một chỉ báo sớm quan trọng về tình hình kinh tế, giúp các bên liên quan có cái nhìn kịp thời và chính xác về xu hướng phát triển. Vai trò này thể hiện ở nhiều khía cạnh khác nhau của hoạt động kinh tế và xã hội.

4.1. Ảnh hưởng đến kinh tế vĩ mô

PMI là công cụ quan trọng giúp chính phủ và ngân hàng trung ương trong việc hoạch định chính sách kinh tế vĩ mô. Khi PMI cho thấy dấu hiệu suy giảm, các nhà hoạch định chính sách có thể kịp thời điều chỉnh chính sách tiền tệ và tài khóa để kích thích kinh tế.

Chỉ số này cũng hỗ trợ dự báo các chỉ số kinh tế khác như GDP, CPI, tỷ lệ thất nghiệp và lạm phát. Thông thường, PMI có tương quan tích cực với tăng trưởng GDP, khi PMI tăng, GDP thường có xu hướng tăng trong các quý tiếp theo. Điều này giúp các nhà kinh tế có cái nhìn trước về tình hình kinh tế.

Đối với dự báo lạm phát, PMI cung cấp thông tin về áp lực giá cả thông qua việc theo dõi giá nguyên vật liệu đầu vào và giá bán sản phẩm. Khi PMI cao kéo dài, thường báo hiệu áp lực lạm phát gia tăng, giúp ngân hàng trung ương có căn cứ để điều chỉnh lãi suất phù hợp.

PMI phản ánh mức độ mở rộng hay thu hẹp hoạt động kinh doanh

4.2. Ảnh hưởng đến doanh nghiệp và nhà đầu tư

Đối với doanh nghiệp, PMI là công cụ hữu ích để điều chỉnh chiến lược sản xuất, đầu tư và tuyển dụng. Khi PMI cho thấy xu hướng tăng trưởng, doanh nghiệp có thể tự tin mở rộng sản xuất, tăng cường đầu tư và tuyển dụng thêm nhân lực.

Ngược lại, khi PMI giảm, doanh nghiệp có thể chủ động điều chỉnh kế hoạch sản xuất, giảm tồn kho và thận trọng hơn trong việc đầu tư. Điều này giúp doanh nghiệp tránh được những rủi ro không cần thiết và duy trì hoạt động ổn định.

Đối với nhà đầu tư, PMI là chỉ báo quan trọng để dự báo xu hướng thị trường chứng khoán và lựa chọn kênh đầu tư phù hợp. PMI cao thường đi kèm với sự tăng trưởng của thị trường chứng khoán, đặc biệt là các cổ phiếu ngành sản xuất và dịch vụ. Nhà đầu tư có thể sử dụng thông tin này để điều chỉnh danh mục đầu tư và tối ưu hóa lợi nhuận.

>>> Xem thêm: Quỹ dự phòng tài chính: Vai trò và cách xây dựng hiệu quả 2025

5. Ứng dụng thực tiễn và ví dụ về PMI tại Việt Nam

PMI Việt Nam được công bố hàng tháng bởi S&P Global, đóng vai trò là chỉ báo quan trọng về tình hình hoạt động sản xuất và dịch vụ của nước ta. Việc theo dõi PMI giúp các bên liên quan có cái nhìn kịp thời về sức khỏe nền kinh tế Việt Nam.

5.1. Diễn biến PMI Việt Nam gần đây

Trong những năm gần đây, PMI ngành sản xuất Việt Nam giảm xuống 45,6 điểm trong tháng 4, thấp hơn mức 50,5 điểm của tháng trước, cho thấy hoạt động sản xuất suy giảm đáng kể. Đây là mức thấp nhất kể từ tháng 5/2023, phản ánh tình trạng xấu đi của điều kiện kinh doanh sau một tháng tăng trưởng ngắn ngủi.

Đơn hàng mới và xuất khẩu đồng loạt giảm mạnh, trong đó đơn hàng xuất khẩu giảm lần thứ sáu liên tiếp – mức giảm tệ nhất kể từ tháng 6/2023. Nguyên nhân chủ yếu đến từ thuế quan của Hoa Kỳ và biến động thị trường quốc tế.

Sản lượng, việc làm và mua hàng đều sụt giảm, với tốc độ cắt giảm việc làm nhanh nhất trong hơn ba năm. Hoạt động mua nguyên vật liệu giảm mạnh kéo theo tồn kho và sản lượng cũng giảm. Niềm tin kinh doanh rơi xuống mức thấp nhất kể từ tháng 8/2021.

Chi phí đầu vào tiếp tục tăng nhẹ, trong khi giá bán giảm tháng thứ tư liên tiếp – mức giảm mạnh nhất trong 21 tháng. Doanh nghiệp đang lo ngại các tác động tiêu cực sẽ còn kéo dài nếu các rào cản thương mại không được tháo gỡ..

5.2. Ý nghĩa thực tiễn đối với doanh nghiệp Việt

Doanh nghiệp Việt Nam sử dụng PMI như một công cụ quan trọng để dự báo nhu cầu thị trường và điều chỉnh kế hoạch sản xuất phù hợp. Khi PMI cho thấy xu hướng tăng trưởng, các doanh nghiệp thường tăng cường hoạt động sản xuất, mở rộng quy mô và tăng tuyển dụng lao động.

Ngược lại, khi PMI giảm, doanh nghiệp có xu hướng thắt chặt chi phí, giảm sản lượng và thận trọng hơn trong việc đầu tư. Việc theo dõi PMI cũng giúp doanh nghiệp dự đoán được áp lực cạnh tranh và điều chỉnh chiến lược kinh doanh cho phù hợp với điều kiện thị trường.

Đặc biệt đối với các doanh nghiệp xuất khẩu, PMI là chỉ báo quan trọng về nhu cầu của thị trường quốc tế. Sự biến động của PMI các nước nhập khẩu chính như Mỹ, EU, Trung Quốc có thể ảnh hưởng trực tiếp đến hoạt động sản xuất và kinh doanh của doanh nghiệp Việt Nam.

PMI ảnh hưởng đến tỷ giá, lãi suất và thị trường chứng khoán

6. Câu hỏi thường gặp về chỉ số PMI

Để hiểu sâu hơn về PMI và ứng dụng thực tiễn của chỉ số này, dưới đây là những câu hỏi thường gặp nhất mà các nhà đầu tư và doanh nghiệp quan tâm.

61. PMI khác gì so với các chỉ số kinh tế khác như GDP hay CPI? 

Điểm khác biệt chính là PMI là chỉ báo sớm, được công bố hàng tháng và phản ánh xu hướng kinh tế gần như tức thời. Trong khi đó, GDP được công bố theo quý và phản ánh kết quả đã xảy ra, CPI đo lường lạm phát. PMI giúp dự báo các chỉ số khác này.

6.2. PMI có thể bị thao túng không? 

Mặc dù PMI dựa trên khảo sát chủ quan, nhưng việc thao túng là rất khó do quy mô khảo sát lớn và đa dạng. Hơn nữa, các tổ chức công bố PMI có uy tín quốc tế và áp dụng phương pháp thống kê nghiêm ngặt để đảm bảo tính chính xác.

6.3. Nhà đầu tư cá nhân nên theo dõi PMI như thế nào? 

Nhà đầu tư nên theo dõi PMI kết hợp với các chỉ số khác để có cái nhìn toàn diện. Cần chú ý đến xu hướng của PMI trong nhiều tháng liên tiếp hơn là chỉ một tháng đơn lẻ. PMI cao có thể tích cực cho cổ phiếu ngành sản xuất nhưng có thể tạo áp lực lên lãi suất.

6.4. PMI có ứng dụng trong ngành dịch vụ không? 

Có, PMI dịch vụ (Services PMI) đo lường hoạt động của khu vực dịch vụ, thường chiếm tỷ trọng lớn trong GDP. PMI dịch vụ có vai trò quan trọng không kém PMI sản xuất trong việc đánh giá tổng thể nền kinh tế.

Các bài viết liên quan:

• Ký quỹ là gì? Khái niệm, vai trò và các hình thức ký quỹ

• Hối phiếu là gì? Khái niệm, đặc điểm và vai trò chi tiết

OPES hy vọng bài viết đã cung cấp thông tin hữu ích về chỉ số PMI là gì, giúp bạn nắm vững kiến thức cần thiết để áp dụng trong thực tiễn. Việc theo dõi và phân tích PMI một cách thường xuyên sẽ giúp bạn luôn cập nhật những diễn biến mới nhất của nền kinh tế và đưa ra những quyết định tối ưu. Ra đời từ năm 2018, OPES mang trong mình DNA công nghệ cùng sức mạnh từ hệ sinh thái số thuộc VPBank, đang từng bước khẳng định vị thế nhà bảo hiểm số hàng đầu tại Việt Nam. Với sự thấu hiểu thị trường & khách hàng, OPES sở hữu danh mục sản phẩm bảo hiểm phi nhân thọ đa dạng: Sống vui khỏe, Ở an nhiên, Lái chu toàn và nhiều sản phẩm thêm TRẢI NGHIỆM MỚI cho cuộc sống tối ưu.