Chứng chỉ quỹ là gì? Toàn bộ kiến thức cần biết cho nhà đầu tư

Chứng chỉ quỹ là gì? Trong bối cảnh thị trường tài chính ngày càng phát triển, việc tìm kiếm những kênh đầu tư hiệu quả và an toàn trở thành mối quan tâm hàng đầu của nhiều nhà đầu tư. Chứng chỉ quỹ đầu tư đang nổi lên như một lựa chọn hấp dẫn, đặc biệt phù hợp với những người mới bắt đầu hoặc không có nhiều thời gian theo dõi thị trường. Vậy chứng chỉ quỹ là gì và tại sao nó lại thu hút sự chú ý của đông đảo nhà đầu tư? Bài viết dưới đây từ OPES sẽ cung cấp cho bạn cái nhìn toàn diện về loại hình đầu tư này.

1. Chứng chỉ quỹ là gì?

Theo quy định tại Luật Chứng khoán Việt Nam năm 2019, chứng chỉ quỹ là loại chứng khoán đặc biệt có chức năng xác nhận quyền sở hữu của nhà đầu tư đối với một phần vốn góp trong Quỹ đầu tư chứng khoán. Đây là công cụ tài chính quan trọng giúp các cá nhân và tổ chức tham gia vào thị trường chứng khoán một cách gián tiếp.

Về bản chất, khi bạn mua chứng chỉ quỹ, bạn đang góp vốn cùng với nhiều nhà đầu tư khác để tạo thành một quỹ chung. Số tiền này sẽ được các chuyên gia quản lý quỹ sử dụng để đầu tư vào các loại tài sản khác nhau như cổ phiếu, trái phiếu, hoặc các công cụ tài chính khác nhằm tạo ra lợi nhuận. Lợi nhuận thu được sẽ được chia cho các nhà đầu tư theo tỷ lệ vốn góp ban đầu.

1.1. Đặc điểm của chứng chỉ quỹ

Chứng chỉ quỹ sở hữu những đặc điểm nổi bật khiến nó trở thành một công cụ đầu tư độc đáo. Đầu tiên, đây là hình thức đầu tư tập thể, nơi nhiều nhà đầu tư cùng góp vốn để tạo thành một quỹ lớn. Điều này giúp phân tán rủi ro và tăng sức mạnh đầu tư so với việc đầu tư cá nhân.

Thứ hai, việc quản lý quỹ được thực hiện bởi các chuyên gia có trình độ và kinh nghiệm cao trong lĩnh vực đầu tư. Họ sẽ nghiên cứu thị trường, phân tích các cơ hội đầu tư và đưa ra quyết định thay mặt cho tất cả nhà đầu tư trong quỹ.

Cuối cùng, chứng chỉ quỹ có tính thanh khoản cao, cho phép nhà đầu tư mua bán tương đối dễ dàng khi có nhu cầu, khác với một số hình thức đầu tư khác có thể bị ràng buộc về thời gian.

1.2. Phân biệt chứng chỉ quỹ và cổ phiếu

Nhiều nhà đầu tư mới thường nhầm lẫn giữa chứng chỉ quỹ và cổ phiếu. Tuy cả hai đều là công cụ đầu tư trên thị trường chứng khoán, nhưng chúng có những khác biệt cơ bản.

Về bản chất, cổ phiếu là chứng từ xác nhận quyền sở hữu một phần vốn của một công ty cụ thể, trong khi chứng chỉ quỹ đại diện cho quyền sở hữu một phần trong danh mục đầu tư đa dạng được quản lý bởi chuyên gia.

Về mức độ rủi ro, đầu tư cổ phiếu thường có rủi ro cao hơn vì giá trị phụ thuộc hoàn toàn vào hiệu quả kinh doanh của một công ty. Ngược lại, chứng chỉ quỹ có rủi ro thấp hơn nhờ sự phân tán đầu tư và quản lý chuyên nghiệp.

Về quyền hạn, chủ sở hữu cổ phiếu có quyền tham gia họp cổ đông, biểu quyết các vấn đề quan trọng của công ty. Trong khi đó, người nắm giữ chứng chỉ quỹ không có quyền can thiệp vào quyết định đầu tư, mọi quyết định đều do công ty quản lý quỹ thực hiện.

>>> Xem thêm: Cổ phiếu quỹ là gì? Khái niệm, đặc điểm và quy định giao dịch

Đầu tư chứng chỉ quỹ thường bị nhầm lẫn với đầu tư cổ phiếu

2. Phân loại chứng chỉ quỹ tại Việt Nam

Hiện tại, thị trường chứng chỉ quỹ tại Việt Nam được phân loại theo nhiều tiêu chí khác nhau, giúp nhà đầu tư dễ dàng lựa chọn sản phẩm phù hợp với nhu cầu và khả năng tài chính của mình.

2.1. Quỹ mở và quỹ đóng: Sự khác biệt cơ bản

Phân loại quan trọng nhất của chứng chỉ quỹ là quỹ mở và quỹ đóng, mỗi loại có cơ chế hoạt động và ưu điểm riêng biệt.

Quỹ mở cho phép nhà đầu tư mua và bán chứng chỉ quỹ bất kỳ lúc nào theo giá trị tài sản ròng (NAV) được tính toán hàng ngày. Đây là ưu điểm lớn về tính linh hoạt, cho phép nhà đầu tư rút vốn khi cần thiết. Công ty quản lý quỹ có nghĩa vụ mua lại chứng chỉ quỹ theo yêu cầu của nhà đầu tư.

Quỹ đóng, ngược lại, chỉ phát hành chứng chỉ quỹ một lần duy nhất và không cam kết mua lại theo yêu cầu. Thay vào đó, chứng chỉ quỹ đóng được giao dịch trên sàn chứng khoán giống như cổ phiếu, với giá được quyết định bởi cung cầu thị trường. Điều này có thể tạo ra cơ hội mua bán với giá cao hơn hoặc thấp hơn giá trị tài sản ròng.

2.2. Quỹ ETF là gì?

Quỹ hoán đổi danh mục (ETF - Exchange Traded Fund) là một dạng đặc biệt của chứng chỉ quỹ đang ngày càng phổ biến tại Việt Nam. ETF kết hợp những ưu điểm của cả quỹ đầu tư và cổ phiếu.

ETF được thiết kế để sao chép hiệu quả của một chỉ số cụ thể, chẳng hạn như VN30 hoặc VNIndex. Khi bạn mua chứng chỉ quỹ ETF, bạn đang gián tiếp sở hữu một phần nhỏ của tất cả cổ phiếu trong chỉ số đó với tỷ lệ tương ứng.

Ưu điểm nổi bật của ETF là có thể giao dịch liên tục trong giờ giao dịch như cổ phiếu, mang lại tính linh hoạt cao. Đồng thời, ETF thường có phí quản lý thấp hơn so với các quỹ tích cực khác, giúp tiết kiệm chi phí cho nhà đầu tư.

3. Lợi ích khi đầu tư chứng chỉ quỹ

Chứng chỉ quỹ mang lại nhiều lợi ích vượt trội khiến nó trở thành lựa chọn hàng đầu của nhiều nhà đầu tư, đặc biệt là những người mới bắt đầu hoặc không có nhiều kinh nghiệm về thị trường chứng khoán.

3.1. Đa dạng hóa và giảm rủi ro

Một trong những lợi ích quan trọng nhất của chứng chỉ quỹ là khả năng đa dạng hóa danh mục đầu tư một cách tự động. Thay vì phải tự mình nghiên cứu và lựa chọn nhiều loại tài sản khác nhau, nhà đầu tư chỉ cần mua một chứng chỉ quỹ để sở hữu gián tiếp nhiều loại cổ phiếu, trái phiếu hoặc tài sản khác.

Sự phân tán này giúp giảm thiểu rủi ro đáng kể. Khi một số tài sản trong danh mục gặp khó khăn, những tài sản khác có thể bù đắp, giúp ổn định tổng thể hiệu quả đầu tư. Đây là nguyên tắc "không nên để tất cả trứng trong một giỏ" được áp dụng một cách chuyên nghiệp.

Ngoài ra, việc được quản lý bởi các chuyên gia giúp giảm thiểu rủi ro từ những quyết định đầu tư thiếu kinh nghiệm. Các nhà quản lý quỹ có đội ngũ phân tích chuyên sâu, công cụ nghiên cứu hiện đại và kinh nghiệm dày dặn để đưa ra những quyết định đầu tư hợp lý.

3.2. Tiết kiệm thời gian, phù hợp người mới

Đầu tư chứng chỉ quỹ đặc biệt phù hợp với những người bận rộn hoặc chưa có kinh nghiệm về phân tích thị trường. Thay vì phải dành hàng giờ mỗi ngày để theo dõi biến động giá cổ phiếu, nghiên cứu báo cáo tài chính doanh nghiệp, nhà đầu tư chỉ cần chọn quỹ phù hợp và để chuyên gia lo phần còn lại.

Điều này tạo ra cơ hội tuyệt vời cho những người có công việc ổn định nhưng muốn tận dụng số tiền nhàn rỗi để đầu tư sinh lời. Họ có thể yên tâm tập trung vào công việc chính mà vẫn có cơ hội tham gia thị trường chứng khoán.

Đối với nhà đầu tư mới, chứng chỉ quỹ cũng là cách tuyệt vời để học hỏi và hiểu về thị trường. Thông qua việc theo dõi hiệu quả của quỹ và các báo cáo định kỳ, họ có thể tích lũy kiến thức và kinh nghiệm để có thể tự đầu tư trong tương lai.

Đầu tư chứng chỉ quỹ là lựa chọn tối ưu cho người bận rộn

4. Rủi ro và hạn chế của chứng chỉ quỹ

Mặc dù mang lại nhiều lợi ích, chứng chỉ quỹ cũng không phải là kênh đầu tư hoàn hảo và nhà đầu tư cần hiểu rõ những rủi ro và hạn chế trước khi quyết định đầu tư.

4.1. Rủi ro thị trường và biến động giá

Giá trị của chứng chỉ quỹ phụ thuộc trực tiếp vào hiệu quả của các tài sản mà quỹ đầu tư. Khi thị trường chứng khoán gặp khó khăn, giá trị chứng chỉ quỹ có thể giảm mạnh, đặc biệt là những quỹ tập trung vào cổ phiếu.

Ví dụ, trong giai đoạn khủng hoảng tài chính hoặc suy thoái kinh tế, hầu hết các loại tài sản đều giảm giá, kéo theo giá trị chứng chỉ quỹ cũng sụt giảm. Nhà đầu tư có thể gặp thua lỗ đáng kể nếu bán chứng chỉ quỹ trong thời điểm bất lợi này.

Ngoài ra, các yếu tố vĩ mô như lạm phát, thay đổi lãi suất, biến động tỷ giá hoặc tình hình chính trị cũng có thể ảnh hưởng đến hiệu quả đầu tư của quỹ. Nhà đầu tư cần chuẩn bị tâm lý cho những biến động này và có kế hoạch đầu tư dài hạn.

4.2. Rủi ro từ công ty quản lý quỹ

Hiệu quả đầu tư của chứng chỉ quỹ phụ thuộc rất lớn vào năng lực và đạo đức của công ty quản lý quỹ. Nếu công ty quản lý thiếu kinh nghiệm, đưa ra quyết định sai lầm hoặc thậm chí có hành vi không minh bạch, nhà đầu tư có thể chịu thiệt hại lớn.

Một số rủi ro cụ thể từ phía công ty quản lý bao gồm: đầu tư vào những tài sản không phù hợp với mục tiêu của quỹ, thu phí quá cao, thiếu minh bạch trong báo cáo, hoặc thậm chí sử dụng tiền của quỹ vào mục đích cá nhân.

Do đó, việc lựa chọn công ty quản lý quỹ uy tín, có lịch sử hoạt động tốt và được giám sát chặt chẽ bởi cơ quan quản lý là vô cùng quan trọng. Nhà đầu tư cũng nên thường xuyên theo dõi các báo cáo định kỳ để kịp thời phát hiện những bất thường.

5. Quy trình đầu tư chứng chỉ quỹ

Để bắt đầu đầu tư chứng chỉ quỹ, nhà đầu tư cần thực hiện một quy trình chuẩn mực nhằm đảm bảo quyết định đầu tư đúng đắn và phù hợp với mục tiêu tài chính cá nhân.

5.1. Tiêu chí chọn quỹ đầu tư phù hợp

Việc lựa chọn quỹ đầu tư phù hợp là bước quan trọng nhất quyết định thành công của việc đầu tư chứng chỉ quỹ. Nhà đầu tư cần xem xét nhiều yếu tố khác nhau.

Đầu tiên là lịch sử hoạt động và hiệu quả đầu tư của quỹ. Nên ưu tiên những quỹ có mức sinh lời ổn định qua nhiều năm, đặc biệt là trong những thời kỳ thị trường khó khăn. Tuy nhiên, cần lưu ý rằng hiệu quả trong quá khứ không đảm bảo cho hiệu quả trong tương lai.

Thứ hai là uy tín và năng lực của công ty quản lý quỹ. Nên chọn những công ty có giấy phép hoạt động hợp pháp, đội ngũ chuyên gia giàu kinh nghiệm và có hệ thống quản lý rủi ro chặt chẽ.

Thứ ba là cơ cấu phí của quỹ, bao gồm phí quản lý hàng năm, phí giao dịch, phí rút vốn sớm. Những khoản phí này sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến lợi nhuận thực tế của nhà đầu tư.

Cuối cùng là sự phù hợp với mục tiêu và khẩu vị rủi ro cá nhân. Nếu bạn ưa thích sự an toàn, nên chọn quỹ trái phiếu hoặc quỹ cân bằng. Nếu bạn chấp nhận rủi ro cao để có cơ hội sinh lời lớn, có thể chọn quỹ cổ phiếu.

5.2. Các bước mua chứng chỉ quỹ

Quy trình mua chứng chỉ quỹ tại Việt Nam được thực hiện theo các bước cụ thể và khá đơn giản. Cụ thể:

• Bước đầu tiên là nghiên cứu và lựa chọn quỹ phù hợp dựa trên các tiêu chí đã nêu ở trên. Nhà đầu tư có thể tham khảo thông tin từ website của các công ty quản lý quỹ, các trang tin tức tài chính uy tín hoặc tư vấn từ chuyên gia.

• Bước thứ hai là mở tài khoản giao dịch chứng chỉ quỹ tại công ty quản lý quỹ hoặc các đại lý phân phối được ủy quyền. Nhà đầu tư cần chuẩn bị các giấy tờ cần thiết như chứng minh nhân dân, sổ hộ khẩu, và điền đầy đủ các biểu mẫu theo yêu cầu.

• Bước thứ ba là chuyển tiền đầu tư vào tài khoản đã mở. Số tiền đầu tư tối thiểu thường là 100.000 đồng cho hầu hết các quỹ mở, tạo điều kiện cho nhiều nhà đầu tư nhỏ lẻ tham gia.

• Bước thứ tư là nhận chứng chỉ quỹ và theo dõi hiệu quả đầu tư thông qua các báo cáo định kỳ. Nhà đầu tư nên thường xuyên cập nhật thông tin về quỹ để đưa ra quyết định mua thêm hoặc bán phù hợp.

• Bước cuối cùng là thực hiện rút vốn khi có nhu cầu. Đối với quỹ mở, nhà đầu tư có thể yêu cầu bán lại chứng chỉ quỹ bất kỳ lúc nào theo giá trị tài sản ròng hiện tại.

Hướng dẫn các bước mua chứng chỉ quỹ

>>> Xem thêm: Thị trường gấu là gì? Cách nhận biết và chiến lược vượt qua

6. Những lưu ý quan trọng khi đầu tư chứng chỉ quỹ

Để đầu tư chứng chỉ quỹ hiệu quả và hạn chế rủi ro, nhà đầu tư cần lưu ý một số điểm quan trọng trong suốt quá trình đầu tư.

Trước hết, nhà đầu tư cần hiểu rõ bản chất của việc đầu tư chứng chỉ quỹ là ủy thác vốn cho bên thứ ba quản lý. Điều này có nghĩa là bạn không thể can thiệp vào các quyết định mua bán cụ thể, mà chỉ có thể lựa chọn quỹ phù hợp và theo dõi hiệu quả.

Thứ hai, cần chú ý đến các loại phí phát sinh như phí quản lý hàng năm (thường từ 1-2% giá trị tài sản), phí giao dịch mua bán, phí bảo quản tại ngân hàng giám sát. Những khoản phí này sẽ ảnh hưởng đến lợi nhuận cuối cùng.

Thứ ba, nhà đầu tư nên có chiến lược đầu tư dài hạn và không nên quá lo lắng về những biến động ngắn hạn. Chứng chỉ quỹ thường phát huy hiệu quả tốt nhất khi được nắm giữ trong thời gian dài, từ 1-3 năm trở lên.

Cuối cùng, cần thường xuyên đánh giá lại danh mục đầu tư và điều chỉnh khi cần thiết. Nếu quỹ liên tục có hiệu quả kém hoặc không còn phù hợp với mục tiêu, nhà đầu tư nên cân nhắc chuyển sang quỹ khác.

7. Câu hỏi thường gặp về chứng chỉ quỹ

Nhằm giúp bạn hiểu rõ hơn về chứng chỉ quỹ trước khi chọn đâu là con đường đầu tư, OPES đã tổng hợp và giải đáp một số câu hỏi sau:

Tôi có thể bắt đầu đầu tư với số tiền bao nhiêu? Hầu hết các quỹ mở tại Việt Nam cho phép đầu tư tối thiểu 100.000 đồng, tạo điều kiện cho nhiều người có thể tham gia. Đối với quỹ ETF, bạn có thể mua từ 1 đơn vị chứng chỉ quỹ với giá trị theo thời điểm giao dịch.

Chứng chỉ quỹ có niêm yết trên sàn chứng khoán không? Chỉ có chứng chỉ quỹ đóng và quỹ ETF được niêm yết và giao dịch trên sàn chứng khoán. Quỹ mở thì không được niêm yết mà giao dịch trực tiếp với công ty quản lý quỹ.

Thời gian đầu tư tối thiểu là bao lâu? Không có quy định về thời gian nắm giữ tối thiểu, nhưng khuyến nghị nên đầu tư ít nhất 1 năm để tránh những biến động ngắn hạn và tối ưu hóa lợi nhuận.

Tôi cần trả những loại phí nào khi đầu tư vào chứng chỉ quỹ? Các loại phí chính bao gồm: phí quản lý hàng năm (1-2%), phí giao dịch mua/bán, phí bảo quản tại ngân hàng giám sát, và thuế thu nhập từ lợi nhuận đầu tư theo quy định.

Các bài viết liên quan:

• Trái phiếu chính phủ là gì? Lợi ích và cách đầu tư an toàn 2025

• Kỳ phiếu là gì? Định nghĩa và vai trò trong tài chính

Trên đây là giải đáp chi tiết cho câu hỏi về chứng chỉ quỹ là gì và các thông tin khác về chứng chỉ quỹ. Nhìn chung, chứng chỉ quỹ đại diện cho một hình thức đầu tư thông minh và hiệu quả, đặc biệt phù hợp với xu hướng đầu tư hiện đại. Tại OPES, chúng tôi hiểu rằng bảo vệ tài sản và tạo dựng an ninh tài chính là ưu tiên hàng đầu của mọi nhà đầu tư. Dù bạn đang cân nhắc đầu tư chứng chỉ quỹ hay bất kỳ hình thức đầu tư nào khác, việc bảo vệ những khoản đầu tư này bằng các sản phẩm bảo hiểm phù hợp là điều cần thiết. Khám phá các giải pháp bảo hiểm toàn diện của OPES để bảo vệ hành trình đầu tư của bạn ngay hôm nay tại website https://opes.com.vn.