Giá tham chiếu là gì? Cách tính, ý nghĩa và lưu ý khi đầu tư

Giá tham chiếu là gì? Đây là một trong những khái niệm cốt lõi mà mọi nhà đầu tư chứng khoán cần nắm vững để đưa ra quyết định giao dịch chính xác. Cùng OPES khám phá chi tiết về giá tham chiếu, cách tính toán trên các sàn giao dịch HOSE, HNX, UPCoM cũng như vai trò và những lưu ý quan trọng khi đầu tư.

1. Giá tham chiếu là gì?

Để hiểu rõ về thị trường chứng khoán, việc nắm bắt khái niệm giá tham chiếu là vô cùng quan trọng. Đây không chỉ là một con số đơn thuần mà còn là cơ sở để xác định biên độ dao động giá cổ phiếu trong mỗi phiên giao dịch.

1.1. Khái niệm

Giá tham chiếu được định nghĩa là mức giá đóng cửa của phiên giao dịch gần nhất trước đó, đóng vai trò như một điểm mốc quan trọng để tính toán biên độ dao động giá trong ngày giao dịch mới. Trên bảng điện tử hiển thị tại các sàn giao dịch, giá tham chiếu thường được biểu thị bằng màu vàng để nhà đầu tư dễ dàng nhận biết.

Giá tham chiếu được định nghĩa là mức giá đóng cửa của phiên giao dịch gần nhất trước đó

Đối với sàn HOSE và HNX, giá tham chiếu chính là giá đóng cửa của phiên giao dịch trước đó. Tuy nhiên, riêng sàn UPCoM có cách tính khác biệt - giá tham chiếu được xác định bằng bình quân gia quyền của tất cả các mức giá giao dịch lô chẵn đã khớp lệnh trong phiên giao dịch gần nhất.

Vai trò của giá tham chiếu không dừng lại ở việc hiển thị thông tin mà còn là cơ sở để xác định giá trần và giá sàn - hai ngưỡng giới hạn dao động giá tối đa trong một phiên giao dịch. Điều này giúp kiểm soát biến động thị trường và bảo vệ nhà đầu tư khỏi những fluctuation quá mạnh.

1.2. Giá tham chiếu khác gì giá mở cửa và giá đóng cửa?

Nhiều nhà đầu tư mới thường nhầm lẫn giữa giá tham chiếu, giá mở cửa và giá đóng cửa. Để phân biệt rõ ràng, chúng ta hãy xem xét bảng so sánh chi tiết dưới đây:

Từ bảng so sánh trên, có thể thấy rõ giá tham chiếu đóng vai trò như một điểm neo cố định, trong khi giá mở cửa và giá đóng cửa phản ánh sự biến động thực tế của thị trường. Sự khác biệt này cho thấy tính liên tục và chu kỳ của việc xác định giá tham chiếu trên thị trường chứng khoán.

1.3. Ví dụ minh họa về giá tham chiếu

Để hiểu rõ hơn về giá tham chiếu là gì và cách hoạt động như thế nào, chúng ta hãy xem xét một số ví dụ cụ thể từ thị trường chứng khoán Việt Nam.

Lấy ví dụ với cổ phiếu HPG của Tập đoàn Hòa Phát, nếu giá đóng cửa ngày 17/6/2024 là 51.400 đồng, thì giá tham chiếu cho phiên giao dịch ngày 18/6/2024 sẽ chính xác là 51.400 đồng. Con số này sẽ được hiển thị màu vàng trên bảng giá và là cơ sở để tính toán giá trần, giá sàn.

Một ví dụ khác với cổ phiếu AAA của Công ty Cổ phần Nhựa An Phát Xanh, nếu giá tham chiếu ngày 27/5/2024 là 12.750 VND, thì trong suốt phiên giao dịch hôm đó, mọi giao dịch sẽ được so sánh với mức giá này để xác định xu hướng tăng (màu xanh), giảm (màu đỏ) hay đứng giá (màu vàng).

Tương tự, cổ phiếu AAM của Công ty Cổ phần Thủy sản Mekong có giá tham chiếu 12.200 VND, nhà đầu tư có thể dễ dàng theo dõi diễn biến giá trong ngày thông qua việc so sánh với mức giá tham chiếu này.

>>> Xem thêm: Free cash flow là gì? Ý nghĩa và cách tính dòng tiền tự do

2. Vai trò và ý nghĩa của giá tham chiếu trong đầu tư chứng khoán

Giá tham chiếu đóng vai trò then chốt trong việc định hướng quyết định đầu tư và quản lý rủi ro. Hiểu rõ vai trò này sẽ giúp nhà đầu tư tối ưu hóa chiến lược giao dịch và nâng cao hiệu quả đầu tư.

2.1. Giá tham chiếu giúp xác định giá trần, giá sàn như thế nào?

Một trong những vai trò quan trọng nhất của giá tham chiếu là làm cơ sở tính toán giá trần và giá sàn cho mỗi phiên giao dịch. Công thức tính toán được áp dụng thống nhất như sau:

• Giá trần = Giá tham chiếu + (Giá tham chiếu × biên độ dao động %). Đây là mức giá cao nhất mà cổ phiếu có thể đạt được trong phiên giao dịch, giúp kiểm soát việc tăng giá quá mức do đầu cơ hoặc thao túng.

• Giá sàn = Giá tham chiếu - (Giá tham chiếu × biên độ dao động %). Ngược lại với giá trần, đây là mức giá thấp nhất được phép giao dịch, bảo vệ nhà đầu tư khỏi những đợt bán tháo hoảng loạn.

Biên độ dao động khác nhau trên từng sàn giao dịch tạo nên sự đa dạng trong mức độ rủi ro và cơ hội đầu tư. Sàn HOSE áp dụng biên độ ±7%, HNX là ±10%, và UPCoM rộng nhất với ±15% so với giá tham chiếu.

Ví dụ minh họa: Nếu một cổ phiếu trên sàn HOSE có giá tham chiếu là 100.000 VND, thì giá trần sẽ là 107.000 VND và giá sàn là 93.000 VND. Điều này có nghĩa là trong suốt phiên giao dịch, giá cổ phiếu chỉ có thể dao động trong khoảng từ 93.000 đến 107.000 VND.

2.2. Ứng dụng của giá tham chiếu trong đầu tư và phân tích kỹ thuật

Giá tham chiếu không chỉ là một con số tham khảo mà còn là công cụ hữu ích trong phân tích kỹ thuật và đưa ra quyết định đầu tư. Các ứng dụng chính bao gồm:

• Xác định xu hướng thị trường: Giá tham chiếu đóng vai trò như một điểm mốc quan trọng. Khi giá giao dịch liên tục cao hơn giá tham chiếu (hiển thị màu xanh), điều này cho thấy tâm lý lạc quan của nhà đầu tư và xu hướng tăng giá. Ngược lại, giá giao dịch thường xuyên thấp hơn giá tham chiếu (màu đỏ) báo hiệu áp lực bán và xu hướng giảm.

• Quản lý rủi ro: Giá tham chiếu giúp nhà đầu tư thiết lập các mức stop-loss và take-profit hiệu quả. Bằng cách theo dõi mức độ chênh lệch giữa giá giao dịch và giá tham chiếu, nhà đầu tư có thể đánh giá được momentum của thị trường và điều chỉnh chiến lược phù hợp.

• Giao dịch hợp đồng tương lai và quyền chọn: Giá tham chiếu của cổ phiếu cơ sở ảnh hưởng trực tiếp đến giá trị của các sản phẩm phái sinh. Nhà đầu tư có thể sử dụng thông tin này để dự đoán biến động giá và tối ưu hóa danh mục đầu tư.

Giá tham chiếu không chỉ là một con số tham khảo mà còn là công cụ hữu ích trong phân tích kỹ thuật

3. Cách tính giá tham chiếu trên từng sàn giao dịch

Mỗi sàn giao dịch tại Việt Nam có những quy định riêng biệt về cách tính giá tham chiếu. Việc hiểu rõ những khác biệt này sẽ giúp nhà đầu tư đưa ra quyết định chính xác và phù hợp với từng thị trường.

3.1. Cách tính giá tham chiếu sàn HOSE

Sàn giao dịch chứng khoán TP.HCM (HOSE) áp dụng phương pháp đơn giản và minh bạch nhất trong việc xác định giá tham chiếu. Cụ thể, giá tham chiếu chính là giá đóng cửa đã được khớp lệnh trong phiên giao dịch gần nhất trước đó.

Quy trình xác định giá tham chiếu trên sàn HOSE diễn ra như sau: Khi phiên giao dịch kết thúc, giá khớp lệnh cuối cùng sẽ được ghi nhận là giá đóng cửa. Con số này sẽ tự động trở thành giá tham chiếu cho phiên giao dịch tiếp theo và được công bố trước khi thị trường mở cửa.

Ví dụ, nếu cổ phiếu VIC đóng cửa ở mức 95.000 VND vào ngày thứ Hai, thì giá tham chiếu cho phiên giao dịch ngày thứ Ba sẽ là 95.000 VND. Từ đó, giá trần sẽ là 101.650 VND và giá sàn là 88.350 VND (với biên độ dao động ±7%).

Tuy nhiên, cần lưu ý rằng trong một số trường hợp đặc biệt như ngày giao dịch không hưởng quyền, giá tham chiếu sẽ được điều chỉnh theo quy định để phản ánh chính xác giá trị thực của cổ phiếu.

3.2. Cách tính giá tham chiếu sàn HNX

Sàn giao dịch chứng khoán Hà Nội (HNX) áp dụng phương pháp tương tự như HOSE trong việc xác định giá tham chiếu. Điều này tạo ra sự thống nhất và dễ hiểu cho nhà đầu tư khi giao dịch trên cả hai sàn chính.

Giá tham chiếu trên sàn HNX được xác định bằng giá đóng cửa đã khớp lệnh của phiên giao dịch gần nhất trước đó, ngoại trừ những trường hợp đặc biệt được quy định riêng. Phương pháp này đảm bảo tính công bằng và minh bạch trong việc định giá.

Điểm khác biệt chính giữa HNX và HOSE nằm ở biên độ dao động giá. Trong khi HOSE giới hạn ở ±7%, HNX cho phép biên độ rộng hơn là ±10% so với giá tham chiếu. Điều này tạo ra nhiều cơ hội hơn cho nhà đầu tư nhưng cũng đi kèm với mức rủi ro cao hơn.

Ví dụ, với cổ phiếu ACB có giá tham chiếu 25.000 VND trên sàn HNX, giá trần sẽ là 27.500 VND và giá sàn là 22.500 VND. Biên độ dao động rộng hơn này phù hợp với đặc tính của thị trường HNX, nơi tập trung nhiều doanh nghiệp vừa và nhỏ có tính biến động cao.

Mỗi sàn giao dịch tại Việt Nam có những quy định riêng biệt về cách tính giá tham chiếu

3.3. Cách tính giá tham chiếu sàn UPCoM

Sàn giao dịch UPCoM (Unlisted Public Company Market) có phương pháp xác định giá tham chiếu phức tạp và khác biệt hoàn toàn so với hai sàn HOSE và HNX. Điều này phản ánh đặc thù của thị trường dành cho các công ty chưa niêm yết.

Giá tham chiếu trên sàn UPCoM được tính bằng bình quân gia quyền của tất cả các mức giá giao dịch lô chẵn đã khớp lệnh trong phiên giao dịch gần nhất trước đó. 

Công thức tính: Giá tham chiếu = Tổng giá trị giao dịch / Tổng khối lượng giao dịch.

Phương pháp này có ưu điểm là phản ánh chính xác hơn mức giá trung bình mà thị trường đã chấp nhận trong phiên trước đó, thay vì chỉ dựa vào một mức giá duy nhất như trên HOSE và HNX. Điều này đặc biệt quan trọng trên UPCoM, nơi thanh khoản thường thấp hơn và giá có thể biến động mạnh.

Biên độ dao động trên UPCoM là ±15%, rộng nhất trong ba sàn, phản ánh mức rủi ro cao hơn nhưng cũng mang lại nhiều cơ hội đầu tư. Ví dụ, nếu giá tham chiếu của một cổ phiếu UPCoM là 20.000 VND, giá trần sẽ là 23.000 VND và giá sàn là 17.000 VND.

4. Các trường hợp đặc biệt khi xác định giá tham chiếu

Trong hoạt động thị trường chứng khoán, có những tình huống đặc biệt mà việc xác định giá tham chiếu không tuân theo quy tắc thông thường. Hiểu rõ những trường hợp này giúp nhà đầu tư tránh được những hiểu lầm và đưa ra quyết định chính xác.

• Ngày giao dịch không hưởng quyền

Đây là một trong những trường hợp điển hình nhất. Vào ngày này, giá tham chiếu sẽ được điều chỉnh giảm tương ứng với giá trị cổ tức hoặc quyền lợi mà cổ đông không được hưởng. Ví dụ, nếu một cổ phiếu có giá đóng cửa 100.000 VND và chi trả cổ tức 2.000 VND/cổ phiếu, thì giá tham chiếu ngày không hưởng quyền sẽ là 98.000 VND.

• Cổ phiếu mới niêm yết hoặc chuyển sàn giao dịch

Giá tham chiếu trong ngày giao dịch đầu tiên thường được xác định dựa trên nhiều yếu tố khác nhau. Bao gồm giá trị sổ sách, giá trị thị trường tại thời điểm niêm yết, hoặc giá trị được thỏa thuận giữa công ty và sàn giao dịch sau quá trình thẩm định.

• Cổ phiếu bị tạm ngừng giao dịch trong thời gian dài

Đối với trường hợp này, khi được phép giao dịch trở lại, giá tham chiếu có thể được điều chỉnh để phản ánh những thay đổi cơ bản của công ty trong thời gian tạm ngừng. Điều này đảm bảo tính công bằng và bảo vệ quyền lợi của nhà đầu tư.

Hiểu rõ những trường hợp này giúp nhà đầu tư tránh được những hiểu lầm và đưa ra quyết định chính xác

>>> Xem thêm: Chỉ số pmi là gì? Cách tính và vai trò của PMI đối với nền kinh tế

5. Những lưu ý quan trọng khi sử dụng giá tham chiếu

Việc sử dụng giá tham chiếu trong đầu tư chứng khoán đòi hỏi nhà đầu tư cần nắm vững một số lưu ý quan trọng để tránh những rủi ro không mong muốn và tối ưu hóa hiệu quả đầu tư.

• Hiểu rõ biên độ dao động giá trên từng sàn giao dịch là yếu tố then chốt giúp nhà đầu tư dự đoán được mức giá trần và giá sàn trong phiên. Với HOSE ±7%, HNX ±10% và UPCoM ±15%, mỗi sàn mang đến những cơ hội và rủi ro khác nhau. Nhà đầu tư cần xây dựng chiến lược giao dịch phù hợp với đặc thù của từng thị trường.

• Theo dõi thông tin về ngày giao dịch không hưởng quyền là vô cùng quan trọng để tránh những biến động giá không mong muốn. Khi giá tham chiếu bị điều chỉnh giảm do chi trả cổ tức hoặc quyền lợi khác, nhà đầu tư cần chuẩn bị tâm lý và điều chỉnh chiến lược đầu tư cho phù hợp.

• Cập nhật thông tin thị trường thường xuyên là điều kiện tiên quyết để đưa ra quyết định đầu tư chính xác. Thị trường chứng khoán luôn biến động, các chính sách mới, thông tin doanh nghiệp, và xu hướng kinh tế vĩ mô đều có thể ảnh hưởng đến giá tham chiếu và biến động giá cổ phiếu.

• Công cụ hỗ trợ: Nhà đầu tư cần nhớ rằng giá tham chiếu chỉ là một công cụ hỗ trợ, không phải là yếu tố duy nhất để đưa ra quyết định đầu tư. Việc kết hợp phân tích giá tham chiếu với các phương pháp phân tích khác như phân tích cơ bản, phân tích kỹ thuật sẽ mang lại hiệu quả đầu tư tối ưu nhất.

Hiểu rõ biên độ dao động giá trên từng sàn giao dịch là yếu tố then chốt

6. Câu hỏi thường gặp về giá tham chiếu

Dưới đây là những câu hỏi phổ biến mà nhiều nhà đầu tư thường gặp phải khi tìm hiểu về giá tham chiếu và các vấn đề liên quan trong giao dịch chứng khoán.

6.1. Giá tham chiếu có phải là giá mua bán thực tế không?

Giá tham chiếu không phải là giá mua bán thực tế mà chỉ đóng vai trò như một mức giá tham khảo quan trọng trong phiên giao dịch. Giá mua bán thực tế sẽ được hình thành dựa trên cung cầu thị trường và có thể cao hơn, thấp hơn hoặc bằng giá tham chiếu tùy thuộc vào tâm lý nhà đầu tư.

Trên thực tế, giá tham chiếu chủ yếu được sử dụng để xác định giá trần, giá sàn và làm cơ sở so sánh để đánh giá xu hướng tăng giảm của cổ phiếu trong ngày. Nhà đầu tư cần hiểu rõ điều này để không nhầm lẫn khi đưa ra quyết định giao dịch.

6.2. Giá tham chiếu có thay đổi trong ngày giao dịch không?

Giá tham chiếu được xác định trước khi phiên giao dịch bắt đầu và giữ cố định trong suốt toàn bộ phiên giao dịch. Con số này không thay đổi bất kể giá cổ phiếu biến động như thế nào trong ngày, đảm bảo tính ổn định và công bằng cho mọi nhà đầu tư.

Điều này khác với giá giao dịch thực tế luôn thay đổi theo từng lệnh khớp. Giá tham chiếu đóng vai trò như một điểm neo cố định giúp nhà đầu tư đánh giá mức độ biến động và xu hướng của cổ phiếu so với phiên giao dịch trước đó.

Giá tham chiếu được xác định trước khi phiên giao dịch bắt đầu và giữ cố định trong suốt toàn bộ phiên giao dịch

6.3. Giá tham chiếu có áp dụng cho trái phiếu, chứng chỉ quỹ?

Giá tham chiếu không chỉ áp dụng cho cổ phiếu mà còn được sử dụng cho các loại tài sản tài chính khác như trái phiếu, chứng chỉ quỹ và hợp đồng tương lai theo quy định cụ thể của từng sàn giao dịch. Tuy nhiên, cách tính toán và ý nghĩa có thể có những điểm khác biệt nhất định.

Đối với trái phiếu, giá tham chiếu thường ít biến động hơn so với cổ phiếu do đặc tính ổn định của loại tài sản này. Với chứng chỉ quỹ, giá tham chiếu phản ánh giá trị tài sản ròng (NAV) của quỹ và có thể được điều chỉnh theo chu kỳ định kỳ.

Lưu ý: Nội dung bài viết chỉ mang tính chất tham khảo và cung cấp thông tin chung, không phải lời khuyên đầu tư. Các thông tin được chia sẻ có thể đã thay đổi theo thời gian và không đảm bảo tính chính xác tuyệt đối. OPES khuyến nghị người đọc chủ động tìm hiểu thêm và tham khảo ý kiến từ các chuyên gia trước khi đưa ra quyết định đầu tư.

Các bài viết liên quan: 

• Quỹ dự phòng tài chính: Vai trò và cách xây dựng hiệu quả 2025

• Ký quỹ là gì? Khái niệm, vai trò và các hình thức ký quỹ

Giá tham chiếu là gì? Giá tham chiếu đóng vai trò không thể thiếu trong hệ thống giao dịch chứng khoán Việt Nam, giúp tạo ra sự minh bạch và công bằng cho thị trường. OPES hy vọng những thông tin chi tiết về giá tham chiếu, cách tính toán trên các sàn giao dịch và những lưu ý quan trọng đã cung cấp sẽ giúp các nhà đầu tư nắm vững kiến thức cơ bản và đưa ra những quyết định đầu tư thông minh, hiệu quả hơn. Ra đời từ năm 2018, OPES mang trong mình DNA công nghệ cùng sức mạnh từ hệ sinh thái số thuộc VPBank, đang từng bước khẳng định vị thế nhà bảo hiểm số hàng đầu tại Việt Nam. Với sự thấu hiểu thị trường & khách hàng, OPES sở hữu danh mục sản phẩm bảo hiểm phi nhân thọ đa dạng như: Sống vui khỏe, Ở an nhiên, Lái chu toàn và nhiều sản phẩm thêm TRẢI NGHIỆM MỚI cho cuộc sống tối ưu.