Lãi suất thả nổi là gì? Cách tính và ưu nhược điểm mới nhất 2025

Lãi suất thả nổi là gì - câu hỏi này đang được nhiều người quan tâm khi tìm hiểu các sản phẩm vay vốn ngân hàng hiện nay. Trong bối cảnh thị trường tài chính ngày càng đa dạng, việc hiểu rõ lãi suất thả nổi là gì và cách thức vận hành của nó sẽ giúp bạn đưa ra những lựa chọn tài chính thông minh. Bài viết này của OPES sẽ giải đáp chi tiết thông tin về lãi suất thả nổi chi tiết nhất.

1. Lãi suất thả nổi là gì?

Khi tìm hiểu lãi suất thả nổi là gì, chúng ta cần hiểu rằng đây là hình thức tính lãi có tính chất linh động, thay đổi theo diễn biến của thị trường tài chính. Khác với mô hình lãi suất cố định duy trì một mức không đổi, lãi suất thả nổi sẽ được điều chỉnh lên xuống phù hợp với các biến động kinh tế vĩ mô.

Cơ chế vận hành của loại lãi suất này dựa trên việc kết hợp hai thành phần chính: lãi suất nền tảng và mức phụ trội. Lãi suất nền tảng thường được xác định bởi các cơ quan quản lý tiền tệ hoặc chỉ số thị trường, trong khi mức phụ trội là con số cố định được thỏa thuận ngay từ đầu trong hợp đồng.

Để minh họa rõ hơn, ta có thể xem xét trường hợp của anh Hoàng. Anh vay 3 tỷ đồng để kinh doanh với chu kỳ điều chỉnh lãi suất 3 tháng một lần. Ban đầu, lãi suất nền tảng là 5,5%/năm, cộng với mức phụ trội 3%/năm, tổng lãi suất vay là 8,5%/năm.

Sau 6 tháng, do chính sách tiền tệ thay đổi, lãi suất nền tảng giảm xuống 4,8%/năm. Lúc này, lãi suất vay của anh Hoàng sẽ được tính lại: 4,8% + 3% = 7,8%/năm. Như vậy, anh đã được hưởng lợi từ sự giảm sút của thị trường tài chính.

Tuy nhiên, nếu tình hình kinh tế có những biến động tiêu cực khiến lãi suất nền tảng tăng lên 6,2%/năm, thì lãi suất vay của anh Hoàng cũng sẽ tăng tương ứng lên 9,2%/năm, gây thêm gánh nặng cho dòng tiền kinh doanh.

Loại lãi suất này thường được ứng dụng rộng rãi trong các sản phẩm tài chính dài hạn như cho vay mua bất động sản, tài trợ doanh nghiệp và các khoản đầu tư có thời gian hoàn vốn kéo dài.

Lãi suất thả nổi là lãi suất có thể thay đổi theo thị trường

2. Công thức tính lãi suất thả nổi

Để nắm vững cách thức tính toán, chúng ta cần làm quen với công thức cơ bản và các thành phần cấu thành nên mức lãi suất này.

Công thức chính: Mức lãi suất = Lãi suất tham chiếu + Mức chênh lệch.

Trong đó:

• Lãi suất tham chiếu: Được công bố bởi ngân hàng trung ương hoặc các tổ chức tài chính uy tín.

• Mức chênh lệch: Là con số không đổi được ghi rõ trong hợp đồng, phản ánh mức độ rủi ro của khách hàng.

Cách tính số tiền lãi phải trả: Số tiền lãi = Số dư nợ × Mức lãi suất (theo tháng)

Hãy xem xét ví dụ cụ thể của chị Lan. Chị vay mua nhà 2,5 tỷ đồng với các điều kiện:

• Lãi suất tham chiếu hiện tại: 5,2%/năm

• Mức chênh lệch: 2,8%/năm

• Thời gian vay: 15 năm

• Điều chỉnh: 6 tháng/lần

Mức lãi suất hiện tại = 5,2% + 2,8% = 8%/năm

Số tiền lãi tháng đầu = 2.500.000.000 × (8%/12) = 16.666.667 đồng

Giả sử sau một năm, lãi suất tham chiếu biến động lên 5,8%/năm: Mức lãi suất mới = 5,8% + 2,8% = 8,6%/năm Số tiền lãi mới = 2.500.000.000 × (8,6%/12) = 17.916.667 đồng

Sự tăng thêm 1.250.000 đồng/tháng này cho thấy tác động trực tiếp của biến động thị trường đến chi phí vay của cá nhân.

Việc hiểu rõ công thức này giúp khách hàng có thể tự theo dõi và kiểm tra tính chính xác của việc điều chỉnh lãi suất từ phía ngân hàng.

>>> Xem thêm: Đòn bẩy tài chính là gì? Công thức tính và cách dùng hiệu quả

3. Ưu điểm và nhược điểm của lãi suất thả nổi

Mỗi hình thức lãi suất đều có những mặt tích cực và hạn chế riêng. Hiểu rõ điều này sẽ giúp bạn đưa ra quyết định phù hợp với hoàn cảnh cá nhân.

3.1. Ưu điểm

Tính thích ứng cao là điểm mạnh đáng chú ý nhất của loại lãi suất này. Khi môi trường kinh tế có những chuyển biến tích cực, người vay sẽ được hưởng lợi ngay lập tức thông qua việc giảm chi phí tài chính. Điều này đặc biệt có ý nghĩa trong các giai đoạn chính phủ thực hiện chính sách hỗ trợ kinh tế.

Khả năng giảm gánh nặng tài chính ban đầu cũng là một lợi thế quan trọng. Thông thường, mức xuất phát của loại lãi suất này thấp hơn so với lãi suất cố định, giúp người vay có điều kiện khởi đầu dễ dàng hơn, đặc biệt quan trọng đối với những người mới tham gia thị trường lao động.

Sự minh bạch trong cách thức tính toán tạo niềm tin cho khách hàng. Công thức được quy định rõ ràng, người vay có thể dễ dàng nắm bắt và dự đoán những thay đổi sắp tới dựa trên xu hướng thị trường.

Đối với những ai có kế hoạch thanh toán sớm hoặc thời gian vay ngắn, loại lãi suất này mang lại lợi ích tối đa. Họ có thể tận dụng mức chi phí thấp trong giai đoạn đầu mà không phải lo lắng về rủi ro dài hạn.

Ưu điểm lớn nhất là người vay có thể hưởng mức lãi suất thấp hơn khi thị trường đi xuống

3.2. Nhược điểm

Tính không dự đoán được là thách thức lớn nhất khi sử dụng loại lãi suất này. Những biến động bất ngờ của thị trường có thể làm tăng đáng kể chi phí vay, đặt người vay vào tình thế khó khăn về mặt tài chính.

Khó khăn trong việc lập kế hoạch tài chính dài hạn là một bất lợi đáng kể. Việc không thể xác định chính xác tổng chi phí vay trong tương lai làm cho các quyết định tài chính quan trọng trở nên phức tạp hơn.

Áp lực tâm lý từ sự bất ổn định có thể ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống. Nhiều gia đình phải thường xuyên lo lắng về khả năng chi trả khi thị trường có dấu hiệu bất lợi.

Rủi ro thanh khoản trong những giai đoạn lãi suất tăng cao có thể buộc người vay phải tìm kiếm các nguồn tài chính bổ sung hoặc thậm chí phải bán tài sản để duy trì khả năng trả nợ.

Sự phức tạp trong quản lý tài chính cá nhân cũng tăng lên đáng kể, đòi hỏi người vay phải có kiến thức và kinh nghiệm nhất định để đưa ra những quyết định đúng đắn.

4. So sánh lãi suất thả nổi và lãi suất cố định

Để có cái nhìn toàn diện, việc đặt hai loại lãi suất lên bàn cân so sánh sẽ giúp làm rõ ưu thế và hạn chế của từng hình thức.

• Về tính ổn định: Lãi suất cố định mang đến sự yên tâm tuyệt đối với mức chi trả không thay đổi suốt thời gian vay. Ngược lại, lãi suất thả nổi mang tính biến động cao, phù hợp với những người có khả năng thích ứng tốt với sự thay đổi.

• Về chi phí khởi điểm: Loại lãi suất thả nổi thường có mức bắt đầu hấp dẫn hơn, giúp giảm gánh nặng trong giai đoạn đầu. Tuy nhiên, tổng chi phí cuối cùng có thể cao hơn hoặc thấp hơn tùy thuộc vào diễn biến thị trường.

• Về phạm vi thời gian: Lãi suất cố định thường được ưu tiên cho các cam kết tài chính ngắn hạn (dưới 7 năm), trong khi lãi suất thả nổi phù hợp hơn với các kế hoạch dài hạn (trên 10 năm) do có nhiều cơ hội được hưởng lợi từ các chu kỳ kinh tế.

• Về nhóm đối tượng: Lãi suất cố định phù hợp với những người thận trọng, ưa sự ổn định và có thu nhập không thay đổi nhiều. Lãi suất thả nổi hợp với những người năng động, có kinh nghiệm tài chính và sẵn sàng chấp nhận rủi ro để có cơ hội tiết kiệm.

• Về tính linh hoạt: Một số ngân hàng hiện tại cho phép chuyển đổi giữa hai hình thức trong quá trình vay, mở ra nhiều lựa chọn cho khách hàng khi hoàn cảnh thay đổi.

Lãi suất thả nổi biến động theo thị trường, còn lãi suất cố định giữ nguyên trong suốt thời hạn vay

5. Khi nào nên chọn lãi suất thả nổi?

Việc lựa chọn loại lãi suất này cần được cân nhắc dựa trên nhiều yếu tố về hoàn cảnh cá nhân và dự báo thị trường.

Khi bạn có kế hoạch thanh toán trong thời gian tương đối ngắn (dưới 7 năm), loại lãi suất này sẽ mang lại lợi ích tối ưu. Bạn có thể tận dụng mức chi phí thấp ban đầu mà không phải quan tâm nhiều đến những biến động dài hạn.

Trong những giai đoạn thị trường có xu hướng giảm lãi suất, việc lựa chọn này sẽ mang lại khoản tiết kiệm đáng kể. Điều này thường xảy ra khi nền kinh tế gặp khó khăn hoặc chính phủ muốn kích thích tăng trưởng.

Những người có khả năng quản lý tài chính tốt, thu nhập ổn định và có thể điều chỉnh ngân sách khi cần thiết nên cân nhắc lựa chọn này. Đây là những người có đủ kinh nghiệm và khả năng để đối phó với những thay đổi bất ngờ.

Khi bạn có kế hoạch tài chính linh hoạt, có thể chuyển đổi giữa các sản phẩm tài chính hoặc có triển vọng tăng thu nhập trong tương lai, loại lãi suất này sẽ phù hợp với nhu cầu thay đổi của bạn.

Cuối cùng, nếu bạn có hiểu biết tốt về thị trường tài chính và có thể theo dõi, phân tích các xu hướng kinh tế, việc sử dụng loại lãi suất này có thể trở thành công cụ hiệu quả để tối ưu hóa chi phí tài chính.

>>> Xem thêm: Định chế tài chính là gì? Phân loại và vai trò đối với nền kinh tế

6. Câu hỏi thường gặp về lãi suất thả nổi

Sau đây là những thắc mắc được nhiều người quan tâm nhất về loại lãi suất này cùng với những giải đáp chi tiết và thực tế.

6.1. Lãi suất thả nổi có phải lúc nào cũng rẻ hơn lãi suất cố định?

Điều này không hoàn toàn chính xác. Mức độ tiết kiệm phụ thuộc hoàn toàn vào xu hướng thị trường trong thời gian vay. Mặc dù ban đầu loại lãi suất này thường có mức khởi điểm thấp hơn 0,3-0,8%/năm so với lãi suất cố định, nhưng khi thị trường có những biến động tăng mạnh và kéo dài, tổng chi phí có thể vượt xa mức cố định. 

Trong giai đoạn 2022-2023, nhiều khách hàng đã trải nghiệm việc chi phí vay tăng đột biến do lạm phát toàn cầu. Ngược lại, trong những năm 2009-2015, những người chọn lãi suất thả nổi đã tiết kiệm được số tiền đáng kể nhờ xu hướng giảm lãi suất chung.

Lãi suất thả nổi không luôn rẻ hơn lãi suất cố định vì phụ thuộc vào biến động thị trường

6.2. Làm sao kiểm soát rủi ro khi chọn lãi suất thả nổi?

Có nhiều cách để giảm thiểu rủi ro khi sử dụng loại lãi suất này: Trước tiên, chỉ vay trong khả năng cho phép, đảm bảo rằng ngay cả khi lãi suất tăng 2-3%/năm, bạn vẫn có thể chi trả thoải mái. Tiếp theo, duy trì một khoản dự phòng tương đương 8-15 tháng tiền trả nợ để ứng phó với những biến động bất ngờ. 

Thường xuyên theo dõi các chỉ số kinh tế và tin tức tài chính để có thể dự đoán xu hướng và chuẩn bị tâm lý. Cuối cùng, có thể cân nhắc sử dụng các sản phẩm bảo vệ tài chính hoặc đa dạng hóa nguồn thu nhập để giảm thiểu tác động khi thu nhập chính bị ảnh hưởng.

6.3. Có thể chuyển đổi giữa lãi suất cố định và thả nổi không?

Khả năng chuyển đổi phụ thuộc vào chính sách cụ thể của từng ngân hàng và các điều khoản đã được thỏa thuận trong hợp đồng ban đầu. Phần lớn các ngân hàng hiện tại đều có chính sách hỗ trợ chuyển đổi với một số điều kiện như: đã thực hiện nghĩa vụ trả nợ tối thiểu 18-36 tháng, không có lịch sử trả nợ quá hạn, chi trả phí chuyển đổi từ 2-8 triệu đồng. 

Thông thường, mỗi khách hàng chỉ được chuyển đổi 1-2 lần trong suốt thời gian vay và có thể cần thực hiện đánh giá lại khả năng tài chính. Trước khi ký kết hợp đồng, bạn nên tìm hiểu kỹ về quy định này để có thể linh hoạt điều chỉnh khi hoàn cảnh thay đổi.

Trong bối cảnh nền kinh tế Việt Nam đang ngày càng hội nhập sâu rộng với thế giới, việc nắm vững lãi suất thả nổi là gì và cách thức vận hành của nó trở nên vô cùng quan trọng. Điều này không chỉ giúp cá nhân và doanh nghiệp đưa ra những quyết định tài chính sáng suốt mà còn góp phần vào việc phát triển hệ thống tài chính bền vững.

Các bài viết liên quan:

• Rủi ro tín dụng là gì? Phân loại và cách quản trị rủi ro hiệu quả

• Tự do tài chính là gì? Bí quyết độc lập tài chính nhanh nhất

OPES hy vọng những thông tin chi tiết về lãi suất thả nổi là gì trong bài viết này đã cung cấp cho bạn những hiểu biết cần thiết để đưa ra những lựa chọn tài chính phù hợp và hiệu quả nhất trong năm 2025. Ra đời từ năm 2018, OPES mang trong mình DNA công nghệ cùng sức mạnh từ hệ sinh thái số thuộc VPBank, đang từng bước khẳng định vị thế nhà bảo hiểm số hàng đầu tại Việt Nam. Với sự thấu hiểu thị trường & khách hàng, OPES sở hữu danh mục sản phẩm bảo hiểm phi nhân thọ đa dạng, không chỉ mang lại những giải pháp tối ưu, mà còn đồng hành trên mọi hành trình trải nghiệm của Khách hàng và Đối tác với đa điểm chạm dựa trên công nghệ tiên tiến: Sống vui khỏe, Ở an nhiên, Lái chu toàn và nhiều sản phẩm thêm TRẢI NGHIỆM MỚI cho cuộc sống tối ưu. Bạn có thể xem thêm thông tin chi tiết tại: https://opes.com.vn/.