Ký quỹ là gì? Khái niệm, vai trò và các hình thức ký quỹ

Ký quỹ là gì? Trong hoạt động tài chính và thương mại hiện nay, đây là một khái niệm quan trọng được nhiều doanh nghiệp và cá nhân quan tâm. Bài viết này của OPES sẽ giúp bạn hiểu rõ về khái niệm, vai trò, các hình thức cũng như quy trình thực hiện để có thể áp dụng hiệu quả trong các giao dịch kinh doanh và đầu tư.

1. Ký quỹ là gì?

Dựa theo quy định tại Khoản 1 Điều 330 Bộ luật Dân sự năm 2015, hoạt động này được hiểu là việc một bên có trách nhiệm đưa số tiền hoặc kim loại quý, đá quý cùng các chứng từ có giá trị tài chính vào tài khoản bị hạn chế tại một tổ chức tín dụng để đảm bảo việc hoàn thành nghĩa vụ đã cam kết.

Bản chất của việc thực hiện này nhằm tạo ra một phương thức bảo vệ quyền lợi cho những người tham gia giao dịch, hỗ trợ giảm thiểu các rủi ro có thể phát sinh trong quá trình thực hiện các cam kết dân sự. Khi bên có trách nhiệm không hoàn thành hoặc hoàn thành không đúng cam kết đã thỏa thuận, bên nhận giữ tài sản (thường là ngân hàng) sẽ sử dụng tài sản đã gửi để thanh toán cho bên có quyền.

Trong mỗi giao dịch thường có ba đối tượng tham gia chính. Đối tượng đầu tiên là bên gửi tài sản, đã chuyển một lượng tiền hoặc tài sản có giá trị vào tài khoản bị hạn chế tại tổ chức tín dụng. Đối tượng thứ hai là bên được bồi thường, sẽ nhận bồi thường thiệt hại từ tài khoản khi bên kia không thực hiện đúng nghĩa vụ cam kết. Đối tượng thứ ba là tổ chức tín dụng, đóng vai trò giữ tài sản và thực hiện việc bồi thường thiệt hại cho bên bị vi phạm hợp đồng khi có sự cố xảy ra.

1.1. Ý nghĩa và mục đích của ký quỹ

Mục tiêu chính của việc thực hiện này là bảo vệ quyền lợi cho các bên tham gia, tránh được những rủi ro đáng tiếc trong quá trình giao dịch. Đồng thời, hoạt động này còn mang lại nhiều lợi ích quan trọng khác.

Về mặt uy tín, thông qua việc thế chấp tài sản, các tổ chức và doanh nghiệp có thể gia tăng độ tin cậy với đối tác kinh doanh khi chứng minh năng lực tài chính vững mạnh để thực hiện cam kết cũng như các hoạt động kinh doanh bền vững.

Về khả năng sinh lời, tài sản gửi tại ngân hàng vẫn có thể tạo ra lợi nhuận, có nghĩa là các tổ chức và doanh nghiệp có thể xem đây là một kênh đầu tư an toàn mà vẫn có thể kiếm được lợi nhuận.

Về đảm bảo an toàn cho sự phát triển lâu dài, bất cứ rủi ro nào xảy ra trong quá trình thực hiện giao dịch thì vẫn có bên nhận giữ tài sản đảm bảo, ngân hàng và các tổ chức tài chính có thể sử dụng tài sản đã gửi để đền bù thiệt hại.

1.2. Ví dụ thực tế về ký quỹ

Để hiểu rõ hơn về khái niệm này, ta có thể xem xét tình huống cụ thể sau đây.

Anh A và anh B cùng nhau hợp tác thực hiện một dự án kinh doanh trong thời hạn 12 tháng. Để đảm bảo an toàn, hai bên có thỏa thuận là mỗi người sẽ gửi một khoản tiền 200 triệu đồng vào tài khoản bị phong tỏa tại ngân hàng C.

Trong vòng 12 tháng này, nếu một trong hai bên không thực hiện đúng các điều khoản đã cam kết hoặc đơn phương chấm dứt dự án, người còn lại sẽ được ngân hàng C thanh toán số tiền mà bên vi phạm đã gửi sau khi trừ đi các chi phí dịch vụ.

Ký quỹ là việc một cá nhân hoặc tổ chức gửi một khoản tiền vào tài khoản ngân hàng để đảm bảo thực hiện nghĩa vụ tài chính

2. Tài khoản ký quỹ là gì?

Loại tài khoản này được hiểu là một dạng tài khoản đặc biệt được các ngân hàng thiết lập và quản lý, với mục đích chính là để chứng minh năng lực tài chính của khách hàng trong các hoạt động kinh doanh, thương mại. Loại tài khoản này thường được sử dụng để đảm bảo cho các giao dịch mang tính rủi ro cao, chẳng hạn như các giao dịch thương mại quốc tế hoặc những giao dịch thuộc lĩnh vực chứng khoán, bất động sản.

Người sử dụng khi mở loại tài khoản này sẽ phải đặt một khoản tiền hoặc tài sản có giá trị tương đương vào tài khoản. Tiền và tài sản trong tài khoản sẽ được giữ lại và chỉ có thể rút ra sau khi các điều kiện hoặc điều khoản thỏa thuận đã được hoàn thành.

Loại tài khoản này có thể được xem là một công cụ hữu ích để chứng minh năng lực tài chính của tổ chức, doanh nghiệp trước đối tác kinh doanh hoặc các cơ quan có thẩm quyền. Trong nhiều trường hợp, việc mở loại tài khoản này sẽ được yêu cầu bởi các tổ chức tài chính hoặc các cơ quan quản lý nhằm đảm bảo tính minh bạch và giảm thiểu rủi ro trong các giao dịch có tính chất phức tạp.

>>> Xem thêm: Hối phiếu là gì? Khái niệm, đặc điểm và vai trò chi tiết

3. Tỷ lệ ký quỹ là gì?

Chỉ số này được định nghĩa là tỷ lệ phần trăm giữa số tiền có thể sử dụng và số tiền đã được sử dụng trong tài khoản. Chỉ số này cho biết số tiền sẵn sàng cho các giao dịch mới, nếu tỷ lệ này càng cao thì số tiền có sẵn để giao dịch sẽ càng lớn và ngược lại.

Công thức tính được áp dụng như sau: Tỷ lệ bằng vốn chủ sở hữu chia cho số tiền đã gửi nhân với 100 phần trăm.

Khi không có giao dịch nào đang diễn ra, tỷ lệ này sẽ bằng không. Khi một lệnh được mở, tỷ lệ sẽ thay đổi và phụ thuộc vào ba yếu tố chính: khối lượng giao dịch thực hiện, loại thị trường tham gia và tỷ lệ đòn bẩy được áp dụng.

4. Tiền ký quỹ là gì?

Khái niệm này có thể được hiểu là loại tiền gửi không có kỳ hạn hoặc có kỳ hạn của doanh nghiệp tại ngân hàng theo quy định của pháp luật hiện hành. Số tiền này chính là sự đảm bảo về mặt tài chính của doanh nghiệp đối với tổ chức ngân hàng và các bên liên quan.

Nếu các doanh nghiệp thực hiện không đúng hoặc không thực hiện theo thỏa thuận đã cam kết, họ phải chịu trách nhiệm bồi thường các tổn thất phát sinh. Các khoản tiền, tài sản hoặc giấy tờ quan trọng được gửi sẽ được theo dõi chặt chẽ và kịp thời thu hồi khi hết thời hạn hiệu lực.

Ký quỹ đóng vai trò như một hình thức bảo lãnh trong các hợp đồng kinh tế, kinh doanh hoặc dân sự

5. Các hình thức ký quỹ phổ biến hiện nay

Hiện tại có nhiều hình thức khác nhau được áp dụng trong thực tiễn, mỗi loại phục vụ cho những mục đích và đối tượng cụ thể. Dưới đây là các hình thức phổ biến nhất được sử dụng rộng rãi.

5.1. Ký quỹ bảo lãnh

Hình thức này được hiểu là sự đảm bảo cho bên thụ hưởng khi các hoạt động thỏa thuận trong hợp đồng không được thực hiện hoặc thực hiện không đúng cam kết. Thông thường, ngân hàng sẽ phát hành giấy bảo lãnh để đảm bảo an toàn.

Theo đó, ngân hàng sẽ thanh toán cho bên thụ hưởng các khoản đền bù được ghi trong giấy bảo lãnh khi đối tác không thực hiện được trách nhiệm đã thỏa thuận trong hợp đồng. Đối với dịch vụ này, ngân hàng không bảo lãnh việc đối tác phải thực hiện đúng nghĩa vụ mà chỉ đảm bảo thanh toán đúng số tiền bồi thường cho bên thụ hưởng.

5.2. Ký quỹ L/C

Đây là một hình thức trong các giao dịch mua bán xuất nhập khẩu thông qua ngân hàng, với phương thức thanh toán là thư tín dụng. Trong đó, việc gửi tài sản được ngân hàng lập ra và có giá trị như một cam kết theo yêu cầu chung của cả người mua và người bán, bao gồm cả các cam kết về việc thanh toán tiền hàng cho bên bán.

5.3. Ký quỹ vào mục kinh doanh đa ngành nghề

Hình thức này nhằm mục đích tránh trường hợp phá sản trong quá trình kinh doanh, do đó, chủ đầu tư phải đảm bảo duy trì số tiền tối thiểu. Doanh nghiệp mang tài sản như tiền mặt, đá quý đến ngân hàng và yêu cầu gửi, số tiền sẽ được tính lãi suất và doanh nghiệp không được rút cho đến khi hết hiệu lực.

5.4. Ký quỹ để được hoạt động trong một số ngành nghề

Đối với một số ngành nghề như kinh doanh lữ hành, xuất khẩu lao động, giới thiệu việc làm, khách hàng cần phải mở tài khoản tại các ngân hàng để được phép hoạt động. Tùy theo từng ngành nghề mà mức gửi sẽ khác nhau.

Việc thực hiện đối với những ngành nghề này là rất cần thiết để đảm bảo quyền lợi, tài sản của doanh nghiệp không bị thất thoát trong quá trình hợp tác với đối tác. Có thể thấy, đây là một hình thức phổ biến hiện nay giúp đối tác có trách nhiệm hơn trong việc hoàn thành nghĩa vụ đúng hạn, đồng thời cũng giúp giải quyết các vấn đề phát sinh một cách hiệu quả hơn.

>>> Xem thêm: Kỳ phiếu là gì? Định nghĩa và vai trò trong tài chính

6. Quy trình thực hiện ký quỹ

Việc thực hiện được tiến hành theo quy trình chuẩn với các bước cụ thể được quy định rõ ràng.

• Bước đầu tiên là thỏa thuận giữa các bên. Các bên liên quan thảo luận và đồng thuận về điều kiện, mức độ, thời hạn và các điều khoản liên quan đến việc gửi tài sản.

• Bước thứ hai là mở tài khoản tại ngân hàng. Bên có nghĩa vụ tiến hành mở tài khoản chuyên dụng tại tổ chức tín dụng được lựa chọn, hoàn tất các thủ tục pháp lý cần thiết.

• Bước thứ ba là nộp tài sản vào tài khoản. Thực hiện việc chuyển tiền hoặc tài sản có giá trị vào tài khoản đã mở, đảm bảo đúng số lượng và thời hạn đã thỏa thuận.

• Bước cuối cùng là quản lý và giải tỏa. Ngân hàng sẽ quản lý tài sản và thực hiện giải tỏa khi hoàn thành nghĩa vụ hoặc sử dụng để bồi thường khi có vi phạm cam kết.

Ký quỹ hợp đồng là hình thức đặt cọc để đảm bảo thực hiện đúng nội dung cam kết trong hợp đồng

6.1. Hồ sơ, thủ tục ký quỹ

Để thực hiện quy trình, cần chuẩn bị đầy đủ hồ sơ bao gồm hợp đồng giữa các bên tham gia, giấy tờ pháp lý của các đối tượng liên quan, chứng minh mục đích thực hiện, tài liệu về tài sản được gửi và thỏa thuận về điều kiện giải tỏa.

6.2. Điều kiện giải tỏa, tất toán ký quỹ

Sau khi hoàn thành nghĩa vụ cam kết, tài sản sẽ được giải tỏa và trả lại cho bên gửi. Trong trường hợp vi phạm cam kết, tài sản sẽ được sử dụng để bồi thường cho bên có quyền theo thỏa thuận đã ký kết.

7. Quyền và nghĩa vụ các bên trong ký quỹ

Trong quá trình thực hiện, mỗi bên tham gia đều có những quyền và nghĩa vụ cụ thể được quy định rõ ràng.

Bên gửi tài sản có trách nhiệm nộp đủ tài sản theo thỏa thuận, có quyền yêu cầu hoàn trả khi hoàn thành nghĩa vụ, được nhận lãi nếu có thỏa thuận với ngân hàng và có thể rút bớt hoặc bổ sung tài sản khi được bên có quyền đồng ý.

Bên có quyền được bồi thường có thể yêu cầu thanh toán nếu bên kia vi phạm cam kết, phải thực hiện đúng thủ tục theo yêu cầu của ngân hàng và có quyền đồng ý hoặc từ chối các thay đổi về tài sản.

Ngân hàng có trách nhiệm quản lý tài sản một cách an toàn, thực hiện giải tỏa theo hợp đồng, thanh toán cho bên có quyền khi cần thiết và hưởng phí dịch vụ theo quy định.

8. Ứng dụng thực tiễn và lưu ý khi ký quỹ

Hoạt động này được ứng dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực khác nhau như bất động sản, thương mại quốc tế, đầu tư chứng khoán, bảo lãnh dự án, đấu thầu. Việc áp dụng đúng cách sẽ mang lại hiệu quả cao trong bảo vệ quyền lợi và giảm thiểu rủi ro.

Tuy nhiên, cần lưu ý kiểm tra kỹ lưỡng các điều khoản trong hợp đồng, phải rõ ràng về điều kiện giải tỏa tài sản, đảm bảo tính minh bạch trong mọi giao dịch và tránh các tranh chấp không đáng có.

Ký quỹ góp phần làm tăng độ tin cậy giữa các bên, hạn chế tranh chấp và rủi ro tài chính trong giao dịch

9. Câu hỏi thường gặp về ký quỹ

Dưới đây là những thắc mắc phổ biến mà nhiều người quan tâm khi tìm hiểu về chủ đề này cùng với các giải đáp chi tiết.

9.1. Khi nào nên sử dụng ký quỹ?

Nên sử dụng khi giao dịch có quy mô lớn, rủi ro cao, cần đảm bảo thực hiện nghĩa vụ tài chính hoặc đáp ứng yêu cầu pháp lý đặc thù. Đặc biệt trong các trường hợp dự án đầu tư có giá trị lớn, giao dịch thương mại quốc tế, hoạt động kinh doanh trong các ngành nghề có điều kiện và các hợp đồng có tính rủi ro cao.

9.2. Ký quỹ có được hưởng lãi suất không?

Có thể được hưởng lãi suất nếu có thỏa thuận với ngân hàng, tùy theo loại tài khoản và quy định của từng ngân hàng cụ thể. Lãi suất có thể được tính theo kỳ hạn hoặc không kỳ hạn tùy thuộc vào thỏa thuận giữa các bên.

Qua bài viết này, chúng ta đã hiểu rõ vai trò quan trọng của hoạt động này trong các giao dịch tài chính và thương mại. Đây là một công cụ hữu ích giúp đảm bảo quyền lợi các bên, giảm thiểu rủi ro và tạo niềm tin trong kinh doanh.

Các bài viết liên quan:

• Lưu ký chứng khoán là gì? Quy trình, lợi ích và lưu ý quan trọng

• Tài sản ngắn hạn là gì? Phân nhóm và vai trò của tài sản ngắn hạn

OPES hy vọng bài viết đã cung cấp thông tin hữu ích về Ký quỹ là gì, giúp bạn có cái nhìn toàn diện và áp dụng hiệu quả trong các hoạt động thực tiễn. Việc nắm vững kiến thức này sẽ giúp bạn đưa ra những quyết định đúng đắn trong các giao dịch tài chính quan trọng. Ra đời từ năm 2018, OPES mang trong mình DNA công nghệ cùng sức mạnh từ hệ sinh thái số thuộc VPBank, đang từng bước khẳng định vị thế nhà bảo hiểm số hàng đầu tại Việt Nam. Với sự thấu hiểu thị trường & khách hàng, OPES sở hữu danh mục sản phẩm bảo hiểm phi nhân thọ đa dạng như: Sống vui khỏe, Ở an nhiên, Lái chu toàn và nhiều sản phẩm thêm TRẢI NGHIỆM MỚI cho cuộc sống tối ưu. Bạn có thể xem thêm thông tin chi tiết tại: https://opes.com.vn/.