Blog

Tài sản ngắn hạn là gì? Phân nhóm và vai trò của tài sản ngắn hạn

12:00 | 30/06/2025

Trong quản trị tài chính doanh nghiệp, việc hiểu rõ về tài sản ngắn hạn là gì và cấu trúc tài sản là nền tảng then chốt để đưa ra những quyết định đầu tư và vận hành hiệu quả. Tài sản ngắn hạn, với vai trò quan trọng trong việc đảm bảo thanh khoản và duy trì hoạt động kinh doanh liên tục, luôn được các nhà quản lý tài chính đặc biệt quan tâm. Bài viết dưới đây từ OPES sẽ giúp bạn nắm vững khái niệm tài sản ngắn hạn là gì, cách phân loại và vai trò thiết yếu của chúng trong hoạt động doanh nghiệp.

1. Tài sản ngắn hạn là gì?

Tài sản ngắn hạn là gì? Tài sản ngắn hạn (short-term assets) là những tài sản có thể chuyển đổi thành tiền mặt hoặc được sử dụng, bán, thu hồi trong vòng 12 tháng hoặc một chu kỳ kinh doanh bình thường của doanh nghiệp, tùy thời gian nào dài hơn. Đây là nhóm tài sản có tính thanh khoản cao, bao gồm tiền mặt, các khoản tương đương tiền, khoản phải thu, đầu tư tài chính ngắn hạn, hàng tồn kho và tài sản ngắn hạn khác.

Theo quy định tại Điều 112 Thông tư 200/2014/TT-BTC, tài sản ngắn hạn bao gồm tiền, các khoản cùng mức tiền và các tài sản ngắn hạn khác. Những tài sản này có thể chuyển đổi thành tiền, bán hoặc sử dụng không quá 12 tháng hoặc một chu kỳ kinh doanh bình thường ngay tại thời điểm báo cáo. Tương tự, Điều 81 Thông tư 133/2016/TT-BTC cũng định nghĩa tài sản ngắn hạn là chỉ tiêu tổng hợp, các khoản tương đương tiền, phản ánh giá trị tiền, đầu tư tài chính ngắn hạn, hàng tồn kho, các khoản phải thu ngắn hạn và các tài sản ngắn hạn khác.

Tìm hiểu chi tiết về tài sản ngắn hạn trong đầu tư

2. Đặc điểm của tài sản ngắn hạn

Tài sản ngắn hạn sở hữu những đặc điểm riêng biệt giúp phân biệt chúng với các loại tài sản khác trong doanh nghiệp:

Thanh khoản cao: Tính thanh khoản cao là đặc điểm nổi bật nhất của tài sản ngắn hạn. Chúng có thể dễ dàng chuyển đổi thành tiền mặt trong thời gian ngắn mà không gây tổn thất đáng kể về giá trị. Điều này giúp doanh nghiệp đáp ứng nhanh chóng các nhu cầu thanh toán khẩn cấp và duy trì hoạt động kinh doanh liên tục.
Luân chuyển nhanh: Khả năng luân chuyển nhanh chóng là một đặc điểm quan trọng khác. Tài sản ngắn hạn không ngừng vận động và thay đổi hình thái trong suốt quá trình sản xuất kinh doanh, từ tiền mặt sang nguyên vật liệu, thành phẩm rồi lại trở thành tiền mặt thông qua bán hàng.
Giá trị có sự biến động: Giá trị của tài sản ngắn hạn có xu hướng biến động thường xuyên theo diễn biến thị trường và hoạt động kinh doanh. Tuy nhiên, do thời gian nắm giữ ngắn, mức độ rủi ro về biến động giá trị thường thấp hơn so với tài sản dài hạn.
Đảm bảo tính ổn định tài chính: Tài sản ngắn hạn đóng vai trò đảm bảo khả năng thanh toán và vận hành liên tục cho doanh nghiệp, giúp duy trì ổn định tài chính trong ngắn hạn.

3. Các nhóm tài sản ngắn hạn phổ biến

Tài sản ngắn hạn được phân loại thành năm nhóm chính theo quy định kế toán hiện hành, mỗi nhóm có đặc điểm và vai trò riêng trong hoạt động doanh nghiệp:

3.1. Tiền và các khoản tương đương tiền

Đây là nhóm tài sản có tính thanh khoản cao nhất, bao gồm tiền mặt tại quỹ, tiền gửi ngân hàng không kỳ hạn,... Các khoản tương đương tiền là những khoản được đầu tư trong thời gian ngắn hạn và có thời hạn thu hồi không quá 3 tháng, dễ dàng chuyển đổi thành tiền với rủi ro thấp như kỳ phiếu ngân hàng, tín phiếu kho bạc.

Nhóm tài sản này giúp doanh nghiệp đáp ứng ngay lập tức các nhu cầu thanh toán, quản lý dòng tiền hiệu quả và đảm bảo hoạt động kinh doanh không bị gián đoạn. Việc duy trì một lượng tiền mặt và tương đương tiền hợp lý là yếu tố quan trọng trong quản trị tài chính ngắn hạn.

3.2. Đầu tư tài chính ngắn hạn

Nhóm này bao gồm các khoản đầu tư mà doanh nghiệp thực hiện với số tiền nhàn rỗi, nhằm tận dụng cơ hội sinh lời trong thời gian ngắn không quá 12 tháng. Cụ thể gồm chứng khoán kinh doanh (cổ phiếu, trái phiếu được nắm giữ để kiếm lợi từ chênh lệch giá), đầu tư nắm giữ đến ngày đáo hạn ngắn hạn và các khoản dự phòng giảm giá tương ứng.

Đầu tư tài chính ngắn hạn giúp doanh nghiệp tối ưu hóa việc sử dụng vốn nhàn rỗi, tạo thêm nguồn thu từ hoạt động đầu tư mà vẫn đảm bảo tính thanh khoản cần thiết cho hoạt động kinh doanh chính.

>>> Xem thêm: Quỹ đầu tư là gì? Cách chọn quỹ phù hợp với tài chính cá nhân

3.3. Các khoản phải thu ngắn hạn

Đây là các khoản tiền mà doanh nghiệp có quyền thu từ khách hàng hoặc các bên khác trong thời hạn không quá 12 tháng. Nhóm này bao gồm phải thu ngắn hạn của khách hàng, trả trước cho người bán ngắn hạn, phải thu ngắn hạn khác (cho vay ngắn hạn, phải thu nội bộ, tạm ứng), tài sản thiếu chờ xử lý và dự phòng phải thu khó đòi.

Quản lý hiệu quả các khoản phải thu ngắn hạn giúp doanh nghiệp cải thiện dòng tiền, giảm thiểu rủi ro nợ xấu và tăng cường khả năng thanh khoản. Việc thiết lập chính sách tín dụng hợp lý và theo dõi chặt chẽ quá trình thu hồi công nợ là yếu tố then chốt.

3.4. Hàng tồn kho

Hàng tồn kho bao gồm các loại hàng hóa, nguyên vật liệu, công cụ dụng cụ, chi phí sản xuất dở dang và thành phẩm mà doanh nghiệp sở hữu để phục vụ quá trình sản xuất kinh doanh. Nhóm này gồm hàng tồn kho thuộc quyền sở hữu của doanh nghiệp và dự phòng giảm giá hàng tồn kho.

Hàng tồn kho đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì hoạt động sản xuất liên tục và đáp ứng nhu cầu khách hàng. Tuy nhiên, việc quản lý hàng tồn kho cần cân bằng giữa đảm bảo nguồn cung và tránh ứ đọng vốn.

Hàng tồn kho được xếp vào một trong những loại tài sản ngắn hạn

3.5. Tài sản ngắn hạn khác

Nhóm này bao gồm các tài sản ngắn hạn còn lại như thuế giá trị gia tăng được khấu trừ, chi phí trả trước ngắn hạn, ký quỹ ký cược ngắn hạn, và các khoản tài sản ngắn hạn khác có thời hạn thu hồi hoặc sử dụng không quá 12 tháng.

Mặc dù chiếm tỷ trọng nhỏ, nhóm tài sản này vẫn có vai trò nhất định trong việc hỗ trợ hoạt động kinh doanh và tối ưu hóa hiệu quả sử dụng vốn của doanh nghiệp.

4. Vai trò của tài sản ngắn hạn trong doanh nghiệp

Tài sản ngắn hạn đóng vai trò then chốt trong hoạt động và phát triển của doanh nghiệp thông qua nhiều khía cạnh quan trọng, bao gồm:

Đảm bảo khả năng thanh toán các nghĩa vụ ngắn hạn: Tài sản ngắn hạn, đặc biệt là tiền mặt và các khoản tương đương tiền, giúp doanh nghiệp thanh toán kịp thời các khoản nợ đến hạn, chi phí vận hành hàng ngày và các nghĩa vụ tài chính khác. Điều này góp phần duy trì uy tín và mối quan hệ tốt với các đối tác.
Duy trì hoạt động sản xuất kinh doanh liên tục: Hàng tồn kho đảm bảo nguồn cung cho sản xuất và bán hàng, các khoản phải thu tạo ra dòng tiền từ hoạt động bán hàng, còn tiền mặt hỗ trợ các giao dịch mua bán hàng ngày. Sự phối hợp nhịp nhàng giữa các thành phần này giúp chu trình kinh doanh vận hành trọn vẹn.
Tăng tính linh hoạt về tài chính cho doanh nghiệp: Tăng tính linh hoạt tài chính cho phép doanh nghiệp nhanh chóng điều chỉnh chiến lược kinh doanh theo biến động thị trường. Với tài sản ngắn hạn, doanh nghiệp có thể dễ dàng huy động vốn để đầu tư vào các cơ hội kinh doanh mới hoặc ứng phó với những thách thức bất ngờ.
Hạn chế rủi ro thanh khoản và tài chính: Việc duy trì một lượng tài sản ngắn hạn hợp lý giúp doanh nghiệp tránh được tình trạng thiếu tiền mặt, giảm thiểu rủi ro phá sản và tăng cường khả năng chống chịu trước những biến động kinh tế.

Tài sản ngắn hạn có ý nghĩa vô cùng quan trọng đối với doanh nghiệp

5. Phân biệt tài sản ngắn hạn và tài sản dài hạn

Việc phân biệt rõ ràng giữa tài sản ngắn hạn và tài sản dài hạn là cần thiết để quản lý tài chính hiệu quả. Cụ thể:

Về thời hạn: Tài sản ngắn hạn có thời gian sử dụng, thu hồi hoặc chuyển đổi thành tiền trong vòng 12 tháng hay theo cùng một chu kỳ kinh doanh. Ngược lại, tài sản dài hạn có thời gian sử dụng, thu hồi hoặc chuyển đổi thành tiền trên 12 tháng hoặc vượt quá một chu kỳ kinh doanh.
Về thành phần: Tài sản ngắn hạn bao gồm tiền mặt, đầu tư tài chính ngắn hạn, khoản phải thu ngắn hạn, hàng tồn kho hay tài sản ngắn hạn khác. Trong khi đó, tài sản dài hạn gồm tài sản cố định, tài sản vô hình, đầu tư tài chính dài hạn và các khoản phải thu dài hạn.
Tính thanh khoản: Tài sản ngắn hạn có tính thanh khoản cao, dễ dàng chuyển đổi thành tiền mặt với ít rủi ro về giá trị. Tài sản dài hạn có tính thanh khoản thấp, khó chuyển đổi thành tiền mặt và có nhiều rủi ro liên quan đến biến động giá trị.
Về mục đích sử dụng: Tài sản ngắn hạn chủ yếu đáp ứng nhu cầu tài chính ngắn hạn, thanh toán nợ, chi phí vận hành và chi phí hỗ trợ kinh doanh hàng ngày. Tài sản dài hạn phục vụ chiến lược dài hạn như đầu tư mở rộng, nâng cấp cơ sở vật chất và tạo giá trị bền vững.

6. Cách xác định và quản lý tài sản ngắn hạn hiệu quả

Để quản lý tài sản ngắn hạn hiệu quả và ít xảy ra rủi ro, doanh nghiệp cần thực hiện các biện pháp sau:

Theo dõi thường xuyên các khoản mục tài sản ngắn hạn trên bảng cân đối kế toán giúp nắm bắt kịp thời tình hình tài chính. Việc phân tích xu hướng biến động của từng thành phần cho phép đánh giá hiệu quả sử dụng vốn và phát hiện sớm các vấn đề tiềm ẩn.
Đánh giá khả năng thanh khoản thông qua các chỉ số tài chính như hệ số thanh toán hiện hành, hệ số thanh toán nhanh và vòng quay tài sản ngắn hạn. Những chỉ số này cung cấp cái nhìn toàn diện về sức khỏe tài chính và khả năng đáp ứng nghĩa vụ của doanh nghiệp.
Quản lý hàng tồn kho và công nợ phải thu hợp lý thông qua việc thiết lập chính sách tồn kho tối ưu, kiểm soát chất lượng hàng hóa và xây dựng quy trình thu hồi công nợ hiệu quả. Điều này giúp giảm thiểu rủi ro ứ đọng vốn và nợ khó đòi.
Lập kế hoạch sử dụng vốn lưu động phù hợp với chu kỳ kinh doanh và nhu cầu thực tế. Việc dự báo dòng tiền chính xác giúp đảm bảo cân bằng giữa thanh khoản và hiệu quả đầu tư.

Tài sản ngắn hạn cũng cần được quản lý để đảm bảo cân bằng giữa thanh khoản và hiệu quả đầu tư

>>> Xem thêm: Chứng chỉ quỹ là gì? Toàn bộ kiến thức cần biết cho nhà đầu tư

7. Câu hỏi thường gặp về tài sản ngắn hạn

Nhằm giúp bạn hiểu rõ hơn về tài sản ngắn hạn, dưới đây là một số câu hỏi đã được OPES tổng hợp và giải đáp:

Tài sản ngắn hạn có phải là tài sản lưu động không? Có, tài sản ngắn hạn và tài sản lưu động là hai thuật ngữ chỉ cùng một khái niệm. Cả hai đều đề cập đến những tài sản có thể chuyển đổi thành tiền mặt trong thời gian ngắn.

Làm sao phân biệt khoản phải thu ngắn hạn và dài hạn? Khoản phải thu ngắn hạn có thời hạn thu hồi không quá 12 tháng hoặc một chu kỳ kinh doanh, trong khi khoản phải thu dài hạn có thời hạn thu hồi trên 12 tháng.

Có nên đầu tư vào tài sản ngắn hạn không? Doanh nghiệp cần duy trì một lượng tài sản ngắn hạn hợp lý để đảm bảo thanh khoản, nhưng không nên giữ quá nhiều vì có thể làm giảm hiệu quả sử dụng vốn.

Tài sản ngắn hạn có ảnh hưởng gì đến dòng tiền doanh nghiệp? Tài sản ngắn hạn ảnh hưởng trực tiếp đến dòng tiền thông qua khả năng chuyển đổi nhanh thành tiền mặt, giúp cải thiện tình hình tài chính và duy trì hoạt động kinh doanh ổn định.

Các bài viết liên quan:

Hiểu rõ về tài sản ngắn hạn là gì và quản lý chúng hiệu quả là nền tảng quan trọng cho sự phát triển bền vững của doanh nghiệp. OPES, với vai trò là nhà bảo hiểm số tiên phong, hiểu rõ tầm quan trọng của việc bảo vệ tài sản doanh nghiệp. Các sản phẩm bảo hiểm như O•HOUSE (bảo hiểm nhà ở), O•CAR (bảo hiểm ô tô) giúp doanh nghiệp bảo vệ tài sản vật chất, đảm bảo hoạt động kinh doanh không bị gián đoạn do rủi ro bất ngờ.